«Το μνημείο δεν θα αντέξει χωρίς έργα»

Καθοδήγηση από την Αθήνα ζήτησε η ανασκαφέας του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης Κατερίνα Περιστέρη κατά την ομιλία της στο ΑΠΘ.

Όπως είπε, υπάρχουν κομμάτια της ζωφόρου που δεν έχουν «αναγνωστεί», καθώς χρειάζονται πρώτα καθαρισμός και συντήρηση. Για να γίνει αυτό, πρέπει η Διεύθυνση Συντήρησης να καθοδηγήσει τη συντηρήτρια του Μουσείου Αμφίπολης, αλλά «ακόμα περιμένουμε» όπως σημείωσε χαρακτηριστικά.

Η σχετική μελέτη δεν έχει πάντως εισαχθεί προς συζήτηση στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Στις αρχές Σεπτεμβρίου εξετάστηκαν κάποιες προμελέτες (στην ουσία απλές δηλώσεις προθέσεων) για τη συντήρηση των επιχρισμάτων από τα μαρμάρινα τμήματα του θριγκού της τρίτης αίθουσας του ταφικού μνημείου, που φυλάσσονται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αμφίπολης, καθώς και για τα τρία δάπεδα που αποκαλύφθηκαν. Δεν έχει συζητηθεί ούτε η δεύτερη μελέτη του Δημήτρη Εγγλέζου, η οποία είναι εξίσου βασική και έχει παραδοθεί. Και αυτή έχει σημαντικές παρατηρήσεις και προτάσεις για το τι πρέπει να γίνει.

Εκκρεμότητες

Δεν είναι η μόνη εκκρεμότητα που έχει το μνημείο. Παρότι στη συζήτηση που έγινε με τον χαρακτήρα του επείγοντος στο ΚΑΣ όλοι έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου, καμία εργασία προστασίας του δεν ξεκίνησε.

«Δεν πρέπει να καθυστερήσουμε, δεν έχουμε περιθώριο. Οφείλουμε να προλάβουμε τον χειμώνα και να στηρίξουμε το μνημείο, αλλιώς δεν θα αντέξει», είχε τονίσει σε εκείνη τη συνεδρίαση η Ευγενία Γατοπούλου, γενική διευθύντρια αναστήλωσης του υπουργείου Πολιτισμού.

Σύμφωνα με τη μελέτη για τις χωματουργικές εργασίες και την αποστράγγιση των υδάτων, που συνέταξε ο πολιτικός μηχανικός Δημήτρης Εγγλέζος, πρέπει αμέσως να εξασφαλιστούν τα πρανή του τύμβου, αλλά και τα πρανή στο εξωτερικό μέρος του αρχαιολογικού χώρου από ολισθήσεις και καταρρεύσεις, να προστατευτεί ο περίβολος από ωθήσεις γαιών και να διευθετηθούν τα όμβρια ύδατα. Και ενώ βεβαιωνόταν από την πολιτική ηγεσία ότι έχουν εξασφαλιστεί 260 χιλιάδες ευρώ, από τις 800 που απαιτούνται για την εφαρμογή της μελέτης, έναν μήνα μετά δεν κινείται κάτι.

Από τα χρήματα αυτά, σύμφωνα με τις πληροφορίες του «Εθνους», προς το παρόν διατίθενται μόλις 60 χιλιάδες ευρώ. Ποσό που δεν είναι δυνατόν να καλύψει παρά μόλις το 12-15% εφαρμογής της μελέτης. Ο κίνδυνος είναι τεράστιος, καθώς στην περιοχή σημειώνονται σκληρά καιρικά φαινόμενα με πολλές και ραγδαίες βροχές, και με μια νεροποντή μπορεί να καταρρεύσει οποιοδήποτε τμήμα. Κάτι που συνέβη τον περασμένο Μάιο. Ο κίνδυνος επιτείνεται εάν αφαιρεθούν τα υφάσματα που συγκρατούν υποτυπωδώς τις τεράστιες ποσότητες χωμάτων και πρέπει να παραμείνουν έστω και αν δεν αρκούν.

Όπως έχει πει στο «Εθνος» ειδικός μηχανικός, με τα πρωτοβρόχια οι φθορές στα πρανή του περιβόλου που έχουν ανασκαφεί θα είναι πολύ μεγάλες, διότι ό,τι στέγνωσε το καλοκαίρι θρύβεται και θα κοπεί σε μικρά κομμάτια. Σε αυτό συντελεί και ο παγετός που σημειώνεται συχνά. Από τις χαμηλές θερμοκρασίες κινδυνεύει και το εσωτερικό του τάφου, το οποίο ευτυχώς είναι μέχρι τώρα απολύτως στεγανό.

Μέχρι στιγμής δεν έχει καν οριστεί επιβλέπων για τις εργασίες στον λόφο Καστά, παρότι το ΚΑΣ γνωμοδότησε υπέρ του ορισμού ενός εξειδικευμένου επιστήμονα που θα συντονίζει τις εργασίες. Το μνημείο κινδυνεύει λοιπόν να περάσει δεύτερο χειμώνα χωρίς θωράκιση, αν και τα προβλήματα είναι γνωστά στο ΥΠΠΟΑ από τον περασμένο Μάρτιο.

Οι λίθοι

Αν και είναι έτοιμη από τις αρχές Σεπτεμβρίου, η μελέτη του Κέντρου Λίθου για τη συντήρηση των λίθων του περιβόλου δεν έχει εισαχθεί προς εξέταση. Τέλος, η συντήρηση των λίθων στο εσωτερικό του μνημείου δεν έχει ανατεθεί στο Κέντρο Λίθου, που διαθέτει όλες τις γνώσεις, αλλά στη Διεύθυνση Συντήρησης.

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ, Εθνος

Α.Κοτταρίδη : Η εμμονική συσχέτιση με τον Μ. Αλέξανδρο

Αγγελική Κοτταρίδη*

«Υπάρχει μια βασική αρχή σε κάθε επιστήμη: η υπόθεση και η ερμηνεία που συνιστούν υποκειμενική συνθήκη πρέπει να διακρίνονται με σαφήνεια από τα δεδομένα που αποτελούν αυτό καθεαυτό το ερευνώμενο αντικείμενο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση παρατηρείται –εξαρχής και συνεχώς– το φαινόμενο τα δεδομένα να “αξιολογούνται” από την ομάδα, κατά τέτοιον τρόπο ώστε να στηρίζουν τις εκάστοτε θεωρίες οι οποίες αλλάζουν κάθε τόσο, διατηρώντας πάντα ως βασικό άξονα τη συσχέτιση με τον Μέγα Αλέξανδρο.

Αναφορικά με το ύψωμα Καστά, αποσιωπώντας το δεδομένο της ύπαρξης παλαιότερων ταφών επί αυτού, χαρακτηρίστηκε με εμμονή από τους ανασκαφείς ως τύμβος (δηλαδή τεχνητή κατασκευή του 325-300 π.Χ.), ενώ το μεγάλο μέγεθός του χρησιμοποιήθηκε ως τεκμήριο για τη σύνδεση με όσο γίνεται υψηλότερα ιστάμενα πρόσωπα. Εν τέλει όμως, μετά τα πορίσματα των γεωλογικών-γεωδιασκοπικών ερευνών, αποδεικνύεται ότι πρόκειται για φυσικό λόφο που διαμορφώνεται με τον περίβολο.

Η εμμονή της αναγκαστικής συσχέτισης με τον Μέγα Αλέξανδρο οδηγεί σε χρονολόγηση μεταξύ του 325 και 319 π.Χ., ενώ όλα τα στοιχεία (τεχνοτροπία γλυπτών, κεραμική, νομίσματα και αρχιτεκτονικά-κατασκευαστικά στοιχεία) οδηγούν στο τέλος του 2ου προχριστιανικού αιώνα. Σε ό,τι αφορά στους νεκρούς, η έρευνα των ανθρωπολόγων απέδειξε την ύπαρξη σκελετικών κατάλοιπων μιας ηλικιωμένης γυναίκας, ενός νηπίου και τριών ανδρών. Προχθές μάθαμε ότι αν υπήρχε ένοικος και δεν ήταν κενοτάφιο (ή ηρώο), αυτός ήταν ο Ηφαιστίων, δηλαδή ένας άνδρας το νεκρό σώμα του οποίου ξέρουμε ότι είχε καεί, και δεν έγινε καμιά νύξη από την ομάδα Περιστέρη για το τι συμβαίνει με τους υπόλοιπους νεκρούς.

Οι επιγραφές που υποτίθεται ότι αποτελούν το τεκμήριο της παρουσίας του Ηφαιστίωνα βρέθηκαν σε πέτρες μετακινημένες από την αρχική τους θέση στην περιοχή του λέοντα και όχι στον περίβολο. Ακόμα και αν δεχθούμε ότι ανήκουν στον περίβολο από τις φωτογραφίες που δόθηκαν στη δημοσιότητα, φαίνεται ότι πρόκειται για τεκτονικές χαράξεις. Σε αυτές διαβάζεται μια λέξη “Ελαβον” ή “Παρέλαβον” ένα κεφαλαίο “Η” και ένα συμπίλημα γραμμάτων που μπορεί να είναι “ΑΝΤ”. Το “Η” μπορεί να είναι ο αριθμός 8 ή οτιδήποτε άλλο, το “ΑΝΤ” αρχικά του ονόματος κάποιου εργολάβου ή μάστορα. Η χάραξη είναι αμελέστατη και χρειάζεται πολλή φαντασία για να μπορέσει να αποδειχθεί οποιαδήποτε συνάφεια με το βασιλικό περιβάλλον. Και βεβαίως παραμένει ανοιχτό το ζήτημα της χρονολόγησης των επιγραφών.

Εξίσου προβληματική είναι η ερμηνεία της ζωγραφισμένης ζωφόρου, η οποία στηρίζεται σε υποθετικά σχέδια του Μιχάλη Λεφαντζή και στην οποία συμφύρονται απολύτως ετερόκλητα στοιχεία. Εδώ θα πρέπει να περιμένουμε να καθαρίσει η ζωγραφική επιφάνεια από τους ειδικούς και μετά να βγάλουμε συμπεράσματα. Τέλος, ακόμα και η τοποθέτηση του λέοντα στην κορυφή του μνημείου είναι μια υπόθεση που μένει να αποδειχθεί, εφόσον άλλος συνεργάτης της ανασκαφής προέβαλε ισχυρότατα αντεπιχειρήματα γι’ αυτήν την προσέγγιση».

* Η κ. Αγγελική Κοτταρίδη είναι επικεφαλής της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, διευθύνει τέσσερα μουσεία (δύο στις Αιγές, το Αρχαιολογικό και το Βυζαντινό Βέροιας), ενώ συνεχίζει το ανασκαφικό και αναστηλωτικό έργο στην περιοχή των Αιγών.

Καθημερινή

Για τον «Ηφαιστίωνα» το μνημείο της Αμφίπολης, υποθέτουν οι ανασκαφείς

Το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης είναι παραγγελία και χρηματοδοτημένο από τον Μέγα Αλέξανδρο προς τιμή του αγαπημένου φίλου του Ηφαιστίωνα, είναι σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Δεινοκράτη ή Στησικράτη και υλοποιήθηκε ως έργο στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ από τον Αντίγονο το μονόφθαλμο.

Τις νέες υποθέσεις -με βάση και πρόσφατα ευρήματα – ανακοίνωσαν οι ανασκαφείς και μελετητές του μνημείου “αποκωδικοποιώντας” τρεις οικοδομικές επιγραφές που εντοπίστηκαν πρόσφατα όπως είπαν, στην περιοχή όπου βρίσκεται ο Λέων – λίγα χιλιόμετρα νότια της περιοχής της Αμφίπολης.

Οι ευμεγεθείς επιγραφές (περί τα 25 εκατοστά σε ύψος) με την “υπογραφή” ΑΝΤ (“υπογραφή” που συναντάται σε όλους τους Αντιγονίδες (και εδώ αποδίδεται στον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο (323-318 π.Χ) φέρουν χαραγμένη τη λέξη “ΠΑΡΕΛΑΒΟΝ” και στο τέλος το σύμπλεγμα γραμμάτων που σχηματίζει τo όνομα “Ηφαιστίωνος” (Δηλαδή: Εγώ ο Αντίγονος, παρέλαβα οικοδομικό υλικό για την ανέγερση μνημείου προς τιμή του Ηφαιστίωνος) …

Τα νέα στοιχεία (και τα νέα ευρήματα) παρουσίασαν σε εκδήλωση του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (στην πρώτη δημόσια εκδήλωση του πανεπιστημίου στην οποία παραβρίσκεται και μιλά η ανασκαφέας της Αμφίπολης ) με τίτλο «Ερευνώντας τον τύμβο Καστά Αμφίπολης: 2012-2014» .

Στην εκδήλωση επίσημοι ομιλητές ήταν (μετά το χαιρετισμό του πρύτανη του ΑΠΘ καθηγητή Περικλή Μήτκα , η κ.Κατερίνα Περιστέρη , ανασκαφέας Τύμβου Καστά Αμφίπολης και Προϊστάμενη Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών και ο καθηγητής Γρηγόρης Τσόκας – πρόεδρος του τμήματος γεωλογίας του ΑΠΘ (με θέμα “Αποτελέσματα γεωφυσικών και γεωλογικών ερευνών στον Καστά”). Εμβόλιμα (εκτός προγράμματος) στο πάνελ των ομιλητών προστέθηκε ο αρχιτέκτονας – υπεύθυνος στην ανασκαφή Μιχάλης Λεφαντζής – στο έργο του οποίου είχε αναφερθεί στην ομιλία της κατα κόρον η κ.Περιστέρη.

Την παρουσίαση των νέων ευρημάτων ανέλαβε ο κ.Λεφαντζής που παρουσίασε εκτός από τις επιγραφές και σχέδια από το σύνολο της κατασκευής (του ταφικού μνημείου) . “Το μυστικό της κατασκευής του μνημείου της Αμφίπολης βρίσκεται στην κορυφή του μνημείου .Εκεί τοποθετήθηκε ο ξύλινος στύλος ώστε να χαραχθεί ο κύκλος του κτίσματος αλλά και να “στηριχθεί” σ αυτόν ο περίφημος μαρμάρινος Λέοντας…

Στην ομιλία της νωρίτερα η κ.Περιστέρη παρουσίασε αναλυτικά τα μέχρι σήμερα ευρήματα (στη διάρκεια της διετίας της ανασκαφής) επέμεινε κατηγορηματικά στην αρχική της άποψη ότι πρόκειται για μνημείο του τελευταίου τετάρτου του 4ου π.Χ αιώνα . Προς επίρρωση της άποψης της παρουσίασε σειρά ανάλογων ευρημάτων (ψηφιδωτά, αγάλματα , σφίγγες κ.α ) από άλλους αρχαιολογικούς χώρους της Μακεδονίας αλλά και της νότιας Ελλάδας – της ίδιας περιόδου (του τελευταίου τετάρτου του 4ου π.Χ αιώνα, τα οποία παρουσιάζουν κοινά στοιχεία τεχνικής και αισθητικής με τα ευρήματα της Αμφίπολης . Ενδιαφέρον έχει δε η ανάγνωση (και επανασχεδιασμός της από τον κ.Λεφαντζή) της γραπτής ζωφόρου που εντοπίστηκε στο εσωτερικό του ταφικού μνημείου και στην οποία απεικονίζεται μεταξύ άλλων μορφή ανδρός ο οποίος εμφανίζεται έφιππος με τον οπλισμό του και σε άλλα σημεία ξαπλωμένος σε ανάκλιντρο σε σύναξη νεκρών (νεκρόδειπνο? ) συνοδευόμενος από τον Ύπνο και τον Θάνατο.

Σε αποστροφές του λόγου της κατά τη διάρκεια της 55λεπτης διάρκειας ομιλία της, η κ.Περιστέρη έκανε λόγο για “διακοπή των εργασιών τους τελευταίους μήνες”, στην “ελπίδα” της για συνέχιση της χρηματοδότησης και ολιγωρία των υπευθύνων στο τομέα της συντήρησης των ευρημάτων. Δεν παρέλειψε επίσης να ευχαριστήσει ιδιαίτερα τις παρούσες στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ κ.Λίνα Μενδώνη -τέως γενική γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού- , την κ. Άννα Παναγιωταρέα (που είχε αναλάβει την “επικοινωνία” του ανασκαφικού έργου), τον περιφερειάρχη κεντρικής Μακεδονίας Απόστολο Τζιτζικώστα (για την οικονομική ενίσχυση της ανασκαφής), την υφυπουργό Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκροτήσης (Μακεδονίας-Θράκης) Μαρία Κόλλια – Τσαρουχά αλλά και τον υφυπουργό παρά τω πρωθυπουργώ Τέρενς Κουίκ για την παρουσία του στην εκδήλωση.

Στο κατάμεστο αμφιθέατρο της αίθουσας τελετών του ΑΠΘ περιορισμένη ήταν η παρουσία αρχαιολόγων και πανεπιστημιακών ενώ αντίθετα αισθητή ήταν η παρουσία πολλών ιερωμένων αλλά και δεκάδων κατοίκων της περιοχής Αμφίπολης και του νομού Σερρών που συμπαρίσταντο στην πρώτη παρουσίαση του ευρήματος της περιοχής τους στο πανεπιστήμιο.

-“Το κουφάρι της Αμφίπολης βρωμάει εθνικισμό… “ αναγράφονταν σε ροζ αφισέτες με τις οποίες είχε γεμίσει ο περίβολος αλλά και η είσοδος της Αίθουσας Τελετών του πανεπιστημίου. Στο κείμενο το οποίο υπογράφει το “αυτόνομο σχήμα ιστορικού-αρχαιολογικού” του ΑΠΘ αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι “η αρχαιολογία στην Ελλάδα ανέκαθεν εξυπηρετούσε εθνικά συμφέροντα ως ένας από τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους”.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

voriamedia

ΥΠ.ΠΟ. : Μέτρα προστασίας του μνημείου της Αμφίπολης

Με τη συμπλήρωση ενός έτους από την έναρξη της συστηματικής δημοσιοποίησης των ανασκαφικών εργασιών στο λόφο Καστά της Αμφίπολης, το Υπουργείο Πολιτισμού αντιμετωπίζει με ευθύνη τη διατήρηση, προστασία και ανάδειξη του σημαντικού αυτού μνημείου συντονίζοντας τις Υπηρεσίες του προς την κατεύθυνση αυτή.

Η ανασκαφή τύμβων, λόγω των τεχνικών ζητημάτων που ανακύπτουν από τη φύση της κατασκευής τους, ακολουθεί συγκεκριμένη μεθοδολογία γνωστή στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Στην περίπτωση του ταφικού μνημείου στο λόφο Καστά της Αμφίπολης επιβλήθηκαν πρακτικές ταχείας αποκάλυψης χάριν της ειδησεογραφικής κάλυψης της ανασκαφικής διαδικασίας σε συμπιεσμένο τηλεοπτικό χρόνο. Η αποχωμάτωση του λόφου-τύμβου και η εκτεταμένη χρήση εκσκαφικών μηχανημάτων έχει αποδυναμώσει την αντιστήριξη του ταφικού μνημείου και έχει διαταράξει τα πρανή. Η υποστύλωση που τοποθετήθηκε κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών εργασιών λειτούργησε μεν ικανοποιητικά, αλλά αποτελεί προσωρινό μέτρο.

Το έργο που απαιτείται για την προστασία του μνημείου και για την αποκατάσταση και την ανάδειξή του είναι τεράστιο, απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα και υψηλό προϋπολογισμό. Η ανασκαφή, η μελέτη και η αποκατάσταση του μνημείου, ως διαδικασίες υψηλής εξειδίκευσης με ιδιαίτερες απαιτήσεις, πρέπει να μένουν μακριά από επικοινωνιακές υπερβολές και να τίθενται σε διεπιστημονική βάση σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία και την επιστημονική δεοντολογία.

Το Υπουργείο έχει θέσει σε προτεραιότητα τη λήψη άμεσων μέτρων προστασίας του μνημείου, με κύριο αντικείμενο τη συγκράτηση των μαλακών γαιών και την αποστράγγιση του λόφου-τύμβου. Όπως ήταν επιβεβλημένο, σε πρώτη φάση βαρύτητα δόθηκε στη συμπλήρωση της αρχαιολογικής τεκμηρίωσης, με την ολοκλήρωση των αναλυτικών αποτυπώσεων του μνημείου.

Κατά το παρελθόν δεν είχε υπάρξει πρόνοια να συμπεριληφθούν στο Επιχειρησιακό Σχέδιο του Υπουργείου οι δράσεις που αφορούν στις απαραίτητες μελέτες και επείγουσες εργασίες, ενώ παράλληλα είχε ξεκινήσει η εκπόνηση ορισμένων μελετών χωρίς να έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση τους. Με συντονισμένες ενέργειες υπό τη Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Έργων και αλλεπάλληλες αυτοψίες καταγράφηκαν τα προβλήματα, συντάχθηκαν οι τεχνικές προδιαγραφές για την εξασφάλιση του μνημείου, ανατέθηκε και είναι προς ανάθεση η εκπόνηση των σχετικών μελετών (εξασφάλιση πρανών, διευθέτηση απορροής ομβρίων, επικαιροποίηση της στερεωτικής διάταξης υποστηλωμάτων στο εσωτερικό του ταφικού μνημείου και εξασφάλιση της ευστάθειάς του), και προχώρησε η διαδικασία τοποθέτησης δικτύου ενόργανης παρακολούθησης των μικρομετακινήσεων.

Επίσης βαίνει προς ολοκλήρωση από τις Υπηρεσίες του Υπουργείου, η εκπόνηση μελετών συντήρησης και προστασίας των δομικών λίθων, των επιχρισμάτων, των γραπτών επιφανειών και των δαπέδων, στο πλαίσιο των οποίων, μεταξύ άλλων, πραγματοποιήθηκε ενόργανη αναγνώριση των χρωστικών με τη χρήση φορητού XRF και πολυφασματικής κάμερας, έγινε η απαραίτητη λήψη δειγμάτων του αρχαίου υλικού, παρήχθησαν δοκίμια θυσιαζόμενων κονιαμάτων στερέωσης των δομικών λίθων. Όλες οι αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου έχουν θέσει σε απόλυτη προτεραιότητα το θέμα της Αμφίπολης.

Προκειμένου το δύσκολο και πολυσύνθετο έργο στερέωσης και αποκατάστασης του μνημείου της Αμφίπολης να προχωρήσει σύμφωνα με την επιστημονική δεοντολογία και με την ορθή διοικητική διαδικασία, όπως προβλέπει το νομικό πλαίσιο, από τις αρχές Σεπτεμβρίου θα εξετάζεται από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο κάθε ολοκληρωμένη μελέτη και ταυτόχρονα θα ξεκινά η υλοποίηση των αντίστοιχων έργων.

Η εξαιρετική συνεργασία με τον Δήμαρχο Αμφίπολης –ο οποίος θα συνδράμει καίρια στην υλοποίηση των επειγουσών εργασιών, διαθέτοντας τα απαραίτητα μηχανήματα και εργατικό δυναμικό– δίδει μεγάλες ελπίδες για την καθοριστική αντιμετώπιση τυχόν απρόβλεπτων δυσκολιών. Στο πλευρό του Υπουργείου βρίσκεται και ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας με τις Υπηρεσίες του.

Mετά σειρά συσκέψεων στην Κεντρική Υπηρεσία, υπό τον γενικό συντονισμό της Αν. Γενικής Γραμματέως, προς το παρόν έχει εγκριθεί και βρίσκεται στην Τράπεζα της Ελλάδος συνολικό ποσόν 200.000 ευρώ για επείγουσες μελέτες και έργα. Το ποσόν έχει αρχίσει να εκταμιεύεται σταδιακά, μετά την άρση της αδυναμίας πληρωμών κατά το αμέσως προηγούμενο διάστημα.

Η παράθεση όλων των ανωτέρω δείχνει την έκταση και την ένταση των προβλημάτων που διαπιστώνονται στο μνημείο και τη σοβαρότητα με την οποία προσεγγίζει το Υπουργείο δια των Υπηρεσιών του την αντιμετώπισή του. Μέλημα του Υπουργείου είναι η ολοκληρωμένη προστασία του μνημείου σε μόνιμη βάση και όχι η εφήμερη αντιμετώπισή του.

Απροστάτευτη παραμένει η Αμφίπολη

Δεύτερο χειμώνα χωρίς καμία θωράκιση κινδυνεύει να περάσει το μνημείο που αποκαλύφθηκε πέρυσι κατά την ανασκαφή στον λόφο Καστά, στην Αμφίπολη.

Ενώ τα φώτα της δημοσιότητας και των φροντίδων ήταν στραμμένα επάνω του πέρυσι τέτοιες μέρες και μέχρι τις αρχές του 2015, φέτος υπάρχει σκοτεινιά. Δεν είναι επισκέψιμο ούτε καν από ειδικές ομάδες επιστημόνων και εκτός από μερικές συμπληρωματικές πρώτες βοήθειες, τίποτε άλλο δεν έχει γίνει. Ο προγραμματισμός που είχε γίνει από την προηγούμενη πολιτική ηγεσία ήταν να παραληφθούν τον Φεβρουάριο οι δύο μελέτες που έχει συντάξει ο μηχανικός Δ. Εγγλέζος, η γεωστατική και η γεωδομική του τύμβου.

Πρόκειται για τις βασικότερες μελέτες, πάνω στις οποίες θα στηριχθούν όλες οι υπόλοιπες. Οι μελέτες δεν έχουν παραληφθεί μέχρι σήμερα, διότι δεν έχουν διατεθεί τα χρήματα ώστε να πληρωθούν.

Και ενώ κάθε τόσο η νυν πολιτική ηγεσία αναφέρεται στο μνημείο σαν να έχουν δρομολογηθεί όλες οι απαραίτητες διαδικασίες για τη συντήρηση και ανάδειξή του, η πραγματικότητα είναι δραματική: ελάχιστες επιτόπου συντηρήσεις έγιναν σε τμήματα λίθου που φέρουν χρώμα, καθώς και στις γλυπτές Καρυάτιδες. Τόσο τα υπόλοιπα στοιχεία του τάφου όσο και τα πρανή έμειναν χωρίς καμιά επέμβαση.

Το μόνο που έγινε είναι να καλυφθούν με λιόπανα τα πρανή όχι για να συγκρατηθούν τα χώματα που πέφτουν -αδύνατον διά τέτοιας μεθόδου- αλλά για να μη φαίνεται η έκταση των κατολισθήσεων, που κάθε μέρα αυξάνει.

Όπως λέει στο «Εθνος» ειδικός μηχανικός, με τα πρωτοβρόχια οι φθορές στα πρανή του περιβόλου που έχουν ανασκαφεί θα είναι πολύ μεγάλες, διότι ό,τι στεγνώνει τώρα, θρύβεται, δηλαδή αποκτά πυκνό εσωτερικό δίκτυο ρωγμών εξαιτίας του οποίου θα κοπεί σε μικρά κομμάτια.

Η λύση

Η μελέτη αποχωμάτωσης και αποστραγγιστικών έργων στον τύμβο προέχει, ωστόσο ούτε αυτή μπορεί να γίνει χωρίς τις δύο βασικές μελέτες. Όσο και αν η αναπληρώτρια γενική γραμματέας Μαρία Βλαζάκη ζητά λύσεις από τις υπηρεσίες του υπουργείου στις συσκέψεις στις οποίες προεδρεύει, η λύση είναι στα χέρια της: να βρει τρόπο να πληρωθούν και να παραληφθούν οι μελέτες, που είναι έτοιμες εδώ και πολλούς μήνες.

Ακόμα όμως και αν παραληφθούν οι μελέτες Εγγλέζου, και πάλι δεν είναι βέβαιο πως ο καιρός δεν θα προλάβει τους επιστήμονες. Έστω ότι οι σχετικές μελέτες Εγγλέζου, Διεύθυνσης Συντήρησης και Κέντρου Λίθου συζητηθούν στο πρώτο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο μετά τις διακοπές, την 1η Σεπτεμβρίου. Μέχρι να ξεκινήσει η εφαρμογή τους, θα απαιτηθεί περισσότερο από ένας μήνας. Τον Οκτώβριο οι καιρικές συνθήκες στην Αμφίπολη είναι σκληρές, με πολλές βροχές και στη συνέχεια με παγετούς. Άρα, το μνημείο κινδυνεύει να μείνει εντελώς απροστάτευτο.

Ας προσθέσουμε ότι μέχρι στιγμής δεν έχουν καν αγοραστεί μηχανήματα καταγραφής σεισμικών δονήσεων και εσωτερικών συνθηκών, χωρίς τα οποία οι όποιες μελέτες και μετρήσεις είναι αδύνατες. Ούτε έχουν παραδοθεί στοιχεία από την ανασκαφική ομάδα, όπως π.χ. οι αποτυπώσεις, απαραίτητα για τις μελέτες. Τέλος, η Διεύθυνση Συντήρησης ανέλαβε και τα γλυπτά, δουλειά του Κέντρου Λίθου.

Αναμένοντας τα ανασκαφικά πορίσματα της κυρίας Περιστέρη, που έχει υποχρέωση από τον αρχαιολογικό νόμο να τα καταθέσει μέχρι τον Σεπτέμβριο, θα κρατάμε την αναπνοή μας αναμένοντας τα μέτρα προστασίας. Η προηγούμενη πολιτική ηγεσία είχε σχεδιάσει να δοθεί ποσόν από τα χρήματα δημοσίων επενδύσεων για την οχύρωση του μνημείου από τον Μάρτιο, με στόχο μέχρι τον Απρίλιο-Μάιο του ’15 να είναι επισκέψιμο από επιστήμονες. Μετά τις εκλογές, ωστόσο, ελάχιστα έχουν γίνει.

Ποιοι ενοχλούνται, άραγε, από το μνημείο και ποιοι εφησυχάζουν οδηγώντας το σε περιπέτειες;

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ, Εθνος

Αμφίπολη: Βραβείο αρχαιολογικής ανακάλυψης

Το «Διεθνές βραβείο αρχαιολογικής ανακάλυψης» της εκδήλωσης Μεσογειακού Αρχαιολογικού Τουρισμού, της μοναδικής Έκθεσης Αρχαιολογίας παγκοσμίως που εδράζει στο Capaccio – Paestum στην Ιταλία, θα δοθεί στην ανασκαφή της Αμφίπολης.

Το πρώτο βραβείο (χρυσό μετάλλιο) θα απονεμηθεί σε τελετή η οποία θα γίνει στις 30 Οκτωβρίου στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας πόλης Paestum. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «La Stampa», το μνημείο χαρακτηρίζεται ως ο μεγαλύτερος αρχαίος τάφος που βρέθηκε ποτέ στην Ελλάδα.

Ένα μοναδικό μνημείο που δεν έχει προηγούμενο στον ελλαδικό χώρο

«Η ομάδα των Ελλήνων αρχαιολόγων με επικεφαλής την Κατερίνα Περιστέρη έχει βρει τον μεγαλύτερο αρχαίο τάφο που βρέθηκε ποτέ στην Ελλάδα. Το ανάχωμα έχει περίμετρο 496 μέτρων. Το σύνολο της βάσης, ένας τέλειος κύκλος, υποστηρίζεται από έναν τοίχο τρία μέτρα ύψος, με μια άριστη ορθομαρμάρωση από εκλεκτό μάρμαρο Θάσου.

Η ομάδα εργάζεται στον τάφο από το 2009, αλλά στις 10 Αυγούστου 2014 εντοπίστηκε και αποκαλύφθηκε μια εντυπωσιακή είσοδος, μια μαρμάρινη πόρτα που φρουρείται από δύο φτερωτές σφίγγες που κάθονται σε ένα υπέρθυρο, και που διατηρεί τα ίχνη της αρχικής μορφής σε χρώματα, κόκκινο, μπλε, μαύρο.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «La Stampa», το μνημείο χαρακτηρίζεται ως ο μεγαλύτερος αρχαίος τάφος που βρέθηκε ποτέ στην Ελλάδα.

Βρέθηκαν μοναδικές Καρυάτιδες, ένα υπέροχο ψηφιδωτό, νεκρικός θάλαμος και ένα λιοντάρι το οποίο ήταν την κορυφή του λόφου που έκρυβε τον τάφο. Ένα μοναδικό μνημείο που δεν έχει προηγούμενο στον ελλαδικό χώρο», γράφει – μεταξύ άλλων – η «La Stamba».

Οι τέσσερις ανασκαφές που ήταν υποψήφιες μαζί με την Αμφίπολη και θα διεκδικήσουν ένα ειδικό βραβείο, το οποίο θα αποφασιστεί έπειτα από ψηφοφορία του κοινού στη σελίδα της εκδήλωσης στο Facebook είναι:

1. Tα αρχαιότερα ανθρώπινα ίχνη στην Ευρώπη στην Αγγλία
2. O τάφος Khentakawess ΙΙΙ στο Abu Sir στην Αίγυπτο
3. O τάφος ενός πρίγκιπα των Γαλατών στο Warcq της Γαλλίας
4. Ο Θησαυρός της Orselina στο καντόνι του Τιτσίνο Ελβετίας.

Ναυτεμπορική

Συντονισμένες ενέργειες για την προστασία του μνημείου Καστά στην Αμφίπολη

Σύσκεψη υπηρεσιακών παραγόντων με αντικείμενο την προστασία και ανάδειξη του μνημείου Καστά στην Αμφίπολη πραγματοποιήθηκε σήμερα στο Υπουργείο Πολιτισμού στο πλαίσιο της διεπιστημονικής συνεργασίας που έχει αναπτυχθεί υπό τον γενικό συντονισμό της Αν. Γενικής Γραμματέως κυρίας Μαρίας Ανδρεαδάκη – Βλαζάκη.

Μετά την καταγραφή των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το μνημείο από την ανασκαφή του έως σήμερα, οι Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού προχωρούν σε συντονισμένες ενέργειες βάσει συγκεκριμένου προγραμματισμού σύμφωνα με τις αρχές και την δεοντολογία που διέπουν τις επεμβάσεις των μνημείων.

Μετά από σειρά αυτοψιών και επανειλημμένες συναντήσεις στις οποίες τέθηκαν τα ζητήματα σε διεπιστημονική βάση, συντάχθηκαν οι τεχνικές προδιαγραφές για την εξασφάλιση των πρανών του τύμβου, τη διευθέτηση της απορροής των ομβρίων, τον έλεγχο και την ενίσχυση της στερεωτικής διάταξης (υποστύλωση) του τάφου προς εξασφάλιση της ευστάθειας του καθώς και την ενόργανη παρακολούθηση μικρομετακινήσεων από δυναμικά φαινόμενα (ωθήσεις γαιών κ.α.).

Επίσης πραγματοποιήθηκαν οι προαπαιτούμενες εργασίες για την εκπόνηση των μελετών συντήρησης των δομικών λίθων, των επιχρισμάτων, των δαπέδων, καθώς και του γραπτού και γλυπτού διακόσμου του μνημείου. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιήθηκε ενόργανη αναγνώριση των χρωστικών με τη χρήση φορητού XRF και πολυφασματικής κάμερας και παρήχθησαν δοκίμια θυσιαζομένων κονιαμάτων για τη στερέωση των λίθων του αντιθήματος του περιβόλου. Η σύνθεσή τους θα αποτιμηθεί μετά την ωρίμανσή τους και σε σχέση με τα χαρακτηριστικά του αρχαίου δομικού υλικού.

Ενέργειες έχουν γίνει για την εξασφάλιση των απαιτούμενων πιστώσεων, ώστε οι εργασίες να πραγματοποιηθούν πριν από την έλευση του χειμώνα.

«Αν δεν αναστηλωθεί εγκαίρως, θα ταφεί κάτω από την άμμο»

Αλλά αυτό είναι ίσως το μικρότερο των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ανασκαφή, η οποία κάποτε ήταν διάσημη, τώρα όμως που οι προβολείς έσβησαν αποκαλύπτει πληγές. Οι οποίες αν δεν θεραπευθούν, θα βαθύνουν τα επόμενα χρόνια, καθώς οι ακραίες καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή δημιουργούν πρόσθετα προβλήματα στο μνημείο.

Ο χειμώνας με τις πολλές βροχές είχε διπλή επίδραση στον αρχαίο περίβολο στον Λόφο Καστά. Έπεσαν χώματα και λίμνασαν νερά στα αυλάκια των παλαιότερων ανασκαφών. Όταν το χώμα στεγνώσει, το υπόβαθρο θα γίνει ακόμα πιο σαθρό και υπάρχει κίνδυνος οι πτώσεις των χωμάτων από τα πρανή να πολλαπλασιαστούν. Η σωστή και μόνιμη αποστράγγιση είναι μέτρο που πρέπει να ληφθεί οπωσδήποτε. Άλλωστε το είπε και ο αναπληρωτής υπουργός στη Βουλή: «Δείτε τον περίβολο με τα θαυμάσια θασίτικα μάρμαρα. Θέλει επειγόντως έργα αποστράγγισης». Μόνο που το «επειγόντως» εδώ αποτελεί κυριολεξία, τα έργα πρέπει να γίνουν δηλαδή πριν από το φθινόπωρο.

Σύσκεψη

Αλλά και στο ίδιο το μνημείο υπάρχουν πολλά ανοιχτά ζητήματα. Για την αντιμετώπισή τους έγινε ειδική σύσκεψη με τη συμμετοχή της ανασκαφέως και υπηρεσιακών παραγόντων στο υπουργείο Πολιτισμού, χωρίς να ληφθούν οριστικές αποφάσεις. Προέχει να παραληφθεί η γεωστατική μελέτη που έχει συνταχθεί από μηχανικό, ο οποίος συνεργάστηκε στην ανασκαφή.

Ο χειμώνας με τις πολλές βροχές «πλήγωσε» τον Λόφο Καστά, καθώς έπεσαν χώματα και λίμνασαν νερά στα αυλάκια των παλαιότερων ανασκαφών

Όμως αναζητούνται χρήματα, αφού ο αυξημένος προϋπολογισμός της ανασκαφής (πάνω από μισό εκατομμύριο ευρώ τα τελευταία τρία χρόνια) δεν άρκεσε για να πληρωθεί η συγκεκριμένη, βασικότατη μελέτη.

Με βάση τη γεωστατική θα πρέπει να συνταχθούν εν συνεχεία και άλλες μελέτες, όπως εδαφοτεχνική και στατική για τη στερεωτική διάταξη στο εσωτερικό – μην ξεχνάμε ότι ο τάφος έχει εσωτερικές σκαλωσιές που βοηθούν στη στήριξη. Δεν τελειώσαμε όμως. Κάθε άλλο. Με αυτές τις μελέτες απλώς αρχίζει η διάγνωση των προβλημάτων και ερευνώνται οι μέθοδοι για σωστή αναστήλωση.

Θα πρέπει να ακολουθήσει μελέτη για τα κονιάματα, για τον πωρόλιθο του περιβόλου και για τη συντήρηση των επιστυλίων και των άλλων μαρμάρινων μελών και γλυπτών ή αναγλύφων. Αφού συνταχθούν όλες, τότε μπορεί να συνεχιστούν οι προσπάθειες από τους συντηρητές και τους ειδικούς επί του λίθου επιστήμονες και να ξεκινήσει η αναστήλωση. Προς το παρόν έγιναν όσες εργασίες συντήρησης ήταν δυνατόν, αλλά για τη συνέχεια απαιτούνται μελέτες με έγκριση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου.

Η μελέτη του οστεολογικού υλικού θα συνεχιστεί μέχρι το 2017, όμως και πάλι τα χρήματα θα παίξουν ρόλο. Υποτίθεται ότι χθες έπρεπε να εκταμιευθούν από τον τακτικό προϋπολογισμό 87.000 ευρώ για τις πληρωμές των πανεπιστημίων που κάνουν την ανάλυση κατά το 2015. Έγινε η εκταμίευση; Θα δοθούν τα χρήματα στο ΑΠΘ και το Πανεπιστήμιο Θράκης ώστε να συνεχίσουν τις έρευνες;

Ο ίδιος ο κ. Ξυδάκης είπε στη Βουλή πως η χρηματοδότηση συνεχίζεται. Χαρακτήρισε το μνημείο «μοναδικής αξίας» και το τοπίο που το περιβάλλει «μοναδικού φυσικού κάλλους». Μίλησε για μια τεράστια περιοχή αρχαιολογικού ενδιαφέροντος που έχει ανασκαφεί τις τελευταίες δεκαετίες και στην οποία υπάρχουν δύο σπουδαίοι αρχαιολογικοί χώροι και ένα ωραιότατο μουσείο και τόνισε πως η Αμφίπολη «χρειάζεται ολιστική προσέγγιση».

Σήμερα που, όπως είπε, «η ανασκαφική δραστηριότητα έχει βάλει μια άνω τελεία, προέχουν η συντήρηση και η αναστήλωση». Για να γίνουν, ωστόσο, και τα δύο απαιτούνται χρήματα και κυρίως έλεγχος και βούληση. Αλλά ο αν. υπουργός ξέρει τους κινδύνους. Όπως τόνισε, «το μνημείο αν δεν αναστηλωθεί εγκαίρως, θα ταφεί κάτω από την άμμο». Το μόνο βέβαιο.

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ , Εθνος

Η περίπτωση της Αμφίπολης

ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΑΡΟΥΦΑ
δικηγόρου, πρώην προέδρου του ΔΣΘ

Η Αμφίπολη το καλοκαίρι του 2014 απασχόλησε την παγκόσμια κοινή γνώμη με την αποκάλυψη του ταφικού μνημείου στην τοποθεσία «Καστά». Μπορεί να υπήρξαν υπερβολές στην επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος, αλλά σε κάθε περίπτωση υπάρχει ήδη ένα μνημείο με περίβολο 497 μέτρων, ύψους 3 μέτρων και αξιόλογα ευρήματα στο εσωτερικό (αγάλματα, μοναδικό ψηφιδωτό δάπεδο κ.λπ.) που το καθιστούν μοναδικό σε παγκόσμιο επίπεδο.

Μετά από αυτά θα περίμενε κάποιος ότι θα υπήρχε σπουδή να ολοκληρωθεί η ανασκαφική έρευνα σε όλο τον τύμβο και να επιδιωχθεί να είναι σύντομα επισκέψιμο το μνημείο, για το οποίο υπάρχει ενδιαφέρον επίσκεψης από εκατομμύρια ανθρώπων από τα πέρατα της γης, με παράλληλη προβολή και των άλλων μνημείων της Αμφίπολης (αρχαίο Γυμνάσιο, τα τείχη που περιγράφει ο Θουκυδίδης, ελληνιστικές οικίες, παλαιοχριστιανικές Βασιλικές στην αρχαία ακρόπολη κ.λπ.).

Δυστυχώς η επίσκεψη του υπουργού Πολιτισμού κ. Ξυδάκη (έγκριτου δημοσιογράφου) δεν έδωσε πολλές ελπίδες ότι η Πολιτεία θα κινηθεί προς αυτήν την κατεύθυνση κι αντίθετα από δηλώσεις του δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι μάλλον σταματούν οι ανασκαφές, ότι τώρα θα γίνει μελέτη των ευρημάτων κι ότι στο μέλλον πρέπει να γίνει μελέτη αξιοποίησης της πανέμορφης περιοχής…

Ο κ. Ξυδάκης μάλλον κινείται σε λάθος κατεύθυνση… Το σωστό θα ήταν να βοηθήσει για ολοκλήρωση του ανασκαφικού έργου από την κ. Περιστέρη και για δημιουργία προϋποθέσεων να γίνει σύντομα επισκέψιμο το μνημείο για να υπάρχει και οικονομική ωφέλεια για τη χώρα. Ένα μνημείο που για μήνες απασχόλησε την παγκόσμια κοινή γνώμη και υπάρχει ενδιαφέρον επίσκεψης από εκατομμύρια ανθρώπους είναι λάθος να το παραμερίζεις σαν να λες «ξεχάστε το». Θα περιμέναμε ακόμη από τον κ. Ξυδάκη να διαθέσει κονδύλια για αποκάλυψη του αρχαίου θεάτρου της Αμφίπολης, την αναστύλωση των παλαιοχριστιανικών μνημείων και τη σύνδεση μνημείων και χώρων, όπου συνέβησαν ιστορικά γεγονότα, που λεπτομερώς περιγράφει ο Θουκυδίδης, υπό μορφή αρχαιολογικών περιπάτων.

Καταγόμενος από Αμφίπολη γνωρίζω την περιοχή, ενώ ως φοιτητής την περίοδο θερινών διακοπών εργαζόμουν στις ανασκαφές και θυμάμαι πάντα τον αρχαιολόγο Δ. Λαζαρίδη να μας μιλά γι΄ αυτόν τον τύμβο στον οποίο πίστευε ότι είχε ταφεί η Ρωξάνη και ο γιος του Μ. Αλεξάνδρου, τον αγώνα μας να γίνει αρχαιολογικό Μουσείο και να αναπτυχθεί σωστά η περιοχή.

Για την αξιοποίηση της περιοχής είχε γίνει μια αξιόλογη μελέτη από τον Α. Τρίτση όταν ήταν υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, που δεν υλοποιήθηκε (ενδεικτικά αναφέρω ότι στο πρόγραμμα πολεοδομικής ανασυγκρότησης πρόβλεπε αξιοποίηση του λιμανιού, πλωτό τον Στρυμώνα, λειτουργία τελεφερίκ από Ροδολίβος μέχρι την κορυφή του Παγγαίου και στόχευση το 2000 να έχει η υπό δημιουργία νέα Αμφίπολη 20.000 κατοίκους).

Νομίζω ότι από το δήμο Αμφίπολης και την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας μπορούν να γίνουν άμεσα κάποιες κινήσεις με σύνδεση της Αμφίπολης με τα πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης (είχα συζητήσει παλιότερα με τον τότε πρύτανη Η. Κουσκουβέλη για λειτουργία τα καλοκαίρια κύκλου μεταπτυχιακών μαθημάτων του τμήματος Διεθνών Σπουδών του ΠΑΜΑΚ στην Αμφίπολη και με χαρά είδα να προωθείται), η ένταξη στο πλαίσιο του «Φεστιβάλ Αμφίπολης» εκδηλώσεων με θεματολογία από την ιστορία της περιοχής (στις 6-7-2012 με πρότασή μου ο δήμος είχε διοργανώσει ημερίδα με θέμα τα μηνύματα του έργου του Θουκυδίδη στη σύγχρονη εποχή) και παράλληλα η εκπόνηση και υλοποίηση μελέτης για αξιοποίηση της περιοχής με προβολή μνημείων, ιστορίας και φυσικής ομορφιάς σε συνδυασμό με τη λειτουργία της Αμφίπολης ως πολιτιστικού κόμβου με εκδηλώσεις επιπέδου, με στόχο ποιοτικό τουρισμό και σωστή ανάπτυξη.

Αγγελιοφόρος της Κυριακής

Η Αμφίπολη σε νέα τροχιά

Σταύρος Τζίμας

Μετά και την πρόσφατη επίσκεψη του νέου υπουργού Πολιτισμού στην Αμφίπολη, όλα δείχνουν ότι ο «κύκλος» της συγκεκριμένης ανασκαφής κλείνει, τουλάχιστον ως προς το ευρεθέν ταφικό μνημείο. Ο κ. Ξυδάκης, στις δηλώσεις του, έβαλε μια «άνω τελεία» στο θέμα της συνέχισής της, δηλώνοντας πως η πολιτεία δεν πρόκειται να διαθέσει άλλα χρήματα για περαιτέρω έρευνες στον συγκεκριμένο τάφο, και εξήγησε πως τώρα θα δοθεί έμφαση στη μελέτη, συντήρηση των ευρημάτων αλλά και την αναστήλωση των αρχιτεκτονικών στοιχείων του τύμβου. «Δεν ψάχνουμε να βρούμε διάσημους νεκρούς με σκανδαλοθηρική λογική. Τα σπάνιας ομορφιάς ευρήματα στο μουσείο της Αμφίπολης μαρτυρούν μια μακρότατη ιστορική διάρκεια. Ψάχνουμε να βρούμε ιστορικές αλήθειες, “πολύτιμους λίθους” που αποκαλύπτουν την ιστορική πορεία των ανθρώπων του τόπου. Οι επιστήμονες πρέπει να σκύψουν ανενόχλητοι πάνω από τα ευρήματά τους και να αφηγηθούν το κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι του χθες» τόνισε. Παράλληλα, πρόσθεσε πως «η περιοχή είναι χαρισματική και πρέπει να έχουμε μια ολιστική αντιμετώπιση του χώρου, δεδομένου ότι τα μνημεία και το φυσικό περιβάλλον δημιουργούν ένα μοναδικό σύνολο».

Ορθώς ο υπουργός επιχειρεί να φέρει το θέμα των ανασκαφών της Αμφίπολης στις πραγματικές του διαστάσεις. Η αλήθεια είναι ότι επικοινωνιακά είχε εκτροχιαστεί. Καλλιεργήθηκαν προσδοκίες, όχι κατ’ ανάγκην από τους επιστήμονες της ανασκαφής, για διάσημους Μακεδόνες νεκρούς, μηδέ και αυτού του Μεγάλου Αλεξάνδρου εξαιρουμένου. Η κοινή γνώμη, αλλά και οι τότε κυβερνώντες, παρότι δεν το ομολογούσαν ανοιχτά, μπορεί να απολάμβαναν τα θαυμάσια ευρήματα που έρχονταν στο φως, στην πραγματικότητα όμως περίμεναν τη μεγάλη ανακάλυψη, που θα ενίσχυε συντριπτικά το εθνικό μας οπλοστάσιο έναντι των ανά τον πλανήτη «εχθρών». Μέχρι και οι γείτονές μας στα Σκόπια είχαν καταληφθεί από εθνικό άγχος μήπως «σηκωθούν» από τον τάφο της Αμφίπολης ο Κάσσανδρος, ο Ηφαιστίωνας, η Ολυμπιάδα ή και, ακόμα χειρότερα, ο Αλέξανδρος, και προκαλέσει ρωγμές στο οικοδόμημα του «μακεδονισμού» τους.

Καθώς, όμως, με την πλήρη αποκάλυψη του εσωτερικού του τάφου δεν έγινε το μεγάλο «μπαμ», τις προσδοκίες διαδέχθηκε η «εθνική απογοήτευση», και οι Καρυάτιδες, οι Σφίγγες και το υπέροχο ψηφιδωτό της Περσεφόνης πέρασαν, πλέον, σχεδόν στη λήθη της κοινής γνώμης. Αυτό το τελευταίο είναι που δεν πρέπει να γίνει.

Τα ευρήματα της Αμφίπολης πρέπει να προστατευτούν και να αναδειχθούν. Θα είναι έγκλημα εάν ο εκπληκτικός τάφος αφεθεί, λόγω έλλειψης χρημάτων ή για κάποιον άλλο λόγο, στη μοίρα του και κάποια μέρα καταρρεύσει ή δεν αξιοποιηθούν δεόντως οι θησαυροί που ήρθαν στο φως. Η ανασκαφή μπορεί και πρέπει να αλλάξει τη μοίρα των τοπικών κοινωνιών. Και λέμε «τοπικών» και όχι «τοπικής», γιατί η φύση και οι αρχαίοι πρόγονοι άπλωσαν μεγάλη προίκα στην ευρύτερη περιοχή, με επίκεντρο το Παγγαίο Όρος, που ήταν «χρυσή αγελάδα», για τον τότε γνωστό κόσμο. Στο χέρι των ανθρώπων είναι να ξαναγίνει «χρυσή».

Καθημερινή