Archive for October 2015

Θεσσαλονίκη: Δήλωση του Προέδρου της Δημοκρατίας μετά την Δοξολογία στον Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου

October 27, 2015

Copyright  GEORGE KONTARINIS ??????? ??????????  EUROKINISSI

Ο Θεσσαλονικεύς και Μακεδόνας Άγιος Δημήτριος, ένας από τους ενδοξότερους και λαοφιλέστερους Αγίους της Ορθοδοξίας, δίδαξε και διδάσκει πάντοτε πολλαπλώς, με την ζωή του, το μαρτύριό του και την επέκεινα μνήμη του.

Δύο διδάγματά του είναι σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, επίκαιρα για τον Ελληνισμό, και όχι μόνον:

Πρώτον, το δίδαγμα της αυταπόδεικτης και, γι’ αυτό, αυτονόητης Ελληνικότητας της Μακεδονίας. Την οποία η σκέπη του Αγίου Δημητρίου προστατεύει, διαχρονικώς, ιδίως έναντι των Σλάβων, ήδη από τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Με κορύφωση της προστασίας αυτής την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913, την ημέρα της εορτής του.

Και, δεύτερον, το δίδαγμα της «εν τω σταδίω», ύστερα από την ευλογία του φυλακισμένου Αγίου Δημητρίου, νίκης του Νέστορος επί του Λυαίου. Δίδαγμα που εμπνέει το Έθνος μας να μην υπολογίζει το μέγεθος της δύναμης αλλά την πίστη στα ιδανικά του και την μέχρις αυτοθυσίας υπεράσπιση της Πατρίδας.

Χρόνια πολλά και καλά.

Ζήτω η Θεσσαλονίκη, η αιώνια Πρωτεύουσα της Μακεδονίας.

Αγγ.Κοτταρίδη: Η Μακεδονία αποκτά τον Παρθενώνα της

October 20, 2015

Η διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, Αγγελική ΚοτταρίδηΗ διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, Αγγελική Κοτταρίδη

Μνημείο πρωτόφαντο, ένα θαύμα τεχνικής, που οικοδομήθηκε με λόγο τη «χρυσή τομή», παντρεύοντας τις θεωρίες των Πυθαγορείων και τις θεωρίες του Πλάτωνα, το Ανάκτορο των Αιγών αποτελεί τοπόσημο στην ιστορία, τη γεωγραφία και την αρχαιολογία.

b_1Φωτορεαλιστική απεικόνιση του Ανακτόρου στο τέλος των εργασιών

Η αναστήλωσή του είναι σε πλήρη εξέλιξη και όπως τονίζει σε συνέντευξη της στο in.gr η διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας Αγγελική Κοτταρίδη, εάν εξασφαλιστεί η η αναγκαία χρηματοδότηση ύψους 10 εκατ. ευρώ από το επόμενο ΕΣΠΑ, «το 2020 η Μακεδονία θα έχει αποκτήσει τον Παρθενώνα της».

b_9Πανοραμική άποψη του Ανακτόρου

«Στην πραγματικότητα οι Αιγές, όπως έχει αποδειχθεί τόσο από τη ζωγραφική όσο και από τα ελεφαντοστέινα των βασιλικών τάφων, αλλά κυρίως τώρα με τη μελέτη του Ανακτόρου και του πολεοδομικού συστήματος που δημιουργεί ο Φίλιππος στην πόλη, είναι η κιβωτός στην οποία γεννήθηκαν οι ιδέες που διεσπάρησαν την ελληνική οικουμένη» επισημαίνει η κ. Κοτταρίδη.

b_11Από τις εργασίες στο Ανάκτορο

Το Ανάκτορο «είναι ίσης αξίας με τον Παρθενώνα. Δεν ήταν το σπίτι του βασιλιά, είναι το Μέγαρο Μαξίμου, είναι το κέντρο της διοίκησης, που δεν απευθύνεται στα μέλη της κυβέρνησης μόνο, αλλά σε όλους τους πολίτες των Αιγών. Το περιστύλιο είναι ο τόπος συνάθροισης των πολιτών, χωράει περίπου 4.000 άτομα και οι Αιγές δεν είχαν παραπάνω άνδρες. Συγκεντρώνει όλες τις δραστηριότητες που είχε η πολιτική αγορά. Αυτό είναι το Ανάκτορο των Αιγών και είναι η ιδέα της ‘πεφωτισμένης δεσποτείας’, πώς εφαρμόζεται σε μία νέα τάξη πραγμάτων που ο Φίλιππος και η πεφωτισμένη ομάδα που τον στηρίζει θέλει να ξεκινήσει και να επιβάλλει και το καταφέρνει» υπογραμμίζει η κ. Κοτταρίδη.

b_12Από τις εργασίες στο Ανάκτορο

«Αυτό το Ανάκτορο όταν θα το έχουμε, θα ξαναγράψουμε την ιστορία της αρχαίας αρχιτεκτονικής. Αυτό το μνημείο μάς έχει μάθει πάρα πολλά. Είναι πραγματικά κορυφαίο. Είναι ένα θαύμα τεχνικής και αυτό το διαπιστώνουμε σε όλα τα επίπεδα» συνεχίζει η κ. Κοτταρίδη. Ο αρχιτέκτονας του μνημείου, τονίζει, εμπνέεται τόσο από τις θεωρίες των Πυθαγορείων όσο και από τις θεωρίες του Πλάτωνα, τα πάντα ανταποκρίνονται στον λόγο της ‘χρυσής τομής’, ενώ στην κάτοψη ενσωματώνει όλη τη θεωρία του Πλάτωνα για την ψυχή του κόσμου.

b_13Από τις εργασίες στο Ανάκτορο

«Αυτό είναι μία συγκλονιστική ιστορία. Σημαίνει ότι μιλάμε για ένα εξαιρετικά μορφωμένο κύκλο ανθρώπων, δηλαδή μας βοηθάει να αναθεωρήσουμε τις ιδέες που είχαμε από τα βιβλία του σχολείου και κυρίως από τους λίβελους του Δημοσθένη για τον Φίλιππο και το περιβάλλον του, μας δείχνει τη στενή σχέση της Μακεδονίας με τους πλατωνικούς του βασιλείου και κυρίως μας δείχνει πώς αυτοί σκέφτηκαν και εφάρμοσαν την ιδέα της ‘πεφωτισμένης δεσποτείας’ στην αρχιτεκτονική. Αυτό λοιπόν το κτήριο το έχουμε στην Ελλάδα και ευτυχώς σώθηκε ένα μεγάλο κομμάτι των δαπέδων, σώθηκαν οι τοιχοβάτες σε πολλά σημεία, άρα μπορούμε με ακρίβεια και απόλυτη βεβαιότητα να το αναπαραστήσουμε σε ποσοστό 90 τοις εκατό» αναφέρει.

Αναστήλωση με το «βελόνι»

Περιγράφοντας την πορεία των έργων, η κ. Κοτταρίδη τονίζει ότι αποχωμάτωση για την αποκάλυψη του μνημείου δεν έγινε ποτέ. «Έγινε συστηματικότατη ανασκαφή με κάναβο, λες και σκάβαμε προϊστορικά. Είχαμε, λοιπόν, εκπληκτικά ευρήματα, γιατί πολλά κομμάτια ήταν πεσμένα ή αποτεθειμένα στα μπάζα. Αντίστοιχη δουλειά, με το ‘βελόνι’, έχει η Ακρόπολη, γιατί κι εκεί είχαν να κεντήσουν και να βρουν θραυσματάκια. Όλο αυτό το έργο είναι μια εποποιία» δηλώνει η κ. Κοτταρίδη, σημειώνοντας πως τον επόμενο χρόνο θα κυκλοφορήσει μία ειδική έκδοση που θα παρουσιάζει όλα αυτά τα αρχιτεκτονικά μέλη και τη θέση τους στο χώρο.

b_15Από τις εργασίες στο Ανάκτορο

«Έχουμε καταγράψει πάνω από 4.000 αρχιτεκτονικά μέλη. Κομμάτια του περιστυλίου, επιστύλια, χαρακτηριστικά στοιχεία του Ανακτόρου. Μαζεύουμε τα θραύσματά του, τα οποία συναρμόζονται στο κομμάτι που θα αναπλαστεί στο μουσείο και μας οδηγούν σε καταπληκτικές νέες ανακαλύψεις, οι οποίες έχουν πραγματικά χέρια, πόδια και κεφάλι και δεν είναι πυροτεχνήματα και ευφυολογήματα ή ιστορίζοντα θεωρήματα με λήψη του ζητουμένου, γιατί ξεκινάμε από τις πέτρες και οι πέτρες είναι ειλικρινείς, δεν μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις. Έχεις δεδομένα αυστηρά και βαριά» συνεχίζει.

b_16

Από τις εργασίες στο Ανάκτορο

Σε αυτή τη φάση ολοκληρώνονται οι εργασίες στη δυτική πτέρυγα του Ανακτόρου, σε ύψος περίπου 1,5 μ., σε όλα τα δάπεδα και τους περιβάλλοντες τοιχοβάτες, στη νότια πτέρυγα όπου βρίσκονται τα υπέροχα ψηφιδωτά και στο νοτιοανατολικό κομμάτι της πρόσοψης. Θα χρειαστεί η επόμενη προγραμματική περίοδος του ΕΣΠΑ για να ολοκληρωθούν οι εργασίες σε όλο το συγκρότημα των 12,5 στρεμμάτων, δηλαδή τα έργα στη βόρεια πλευρά, η ανάταξη του κεντρικού περιστυλίου και του άνδηρου, αλλά και τα έργα στο δυτικό περιστύλιο, όπου ήταν τα λουτρά, τα μαγειρεία, οι αποθήκες κλπ.

b_3Από τις εργασίες στη δυτική πτέρυγα του Ανακτόρου

Επισκέψεις στην αναστήλωση

Από τον Ιούνιο του 2016 οι επισκέπτες του χώρου θα μπορούν να παρακολουθούν από κοντά τα έργα αναστήλωσης στη νότια πλευρά του Ανακτόρου. «Αφού διαχειριστούμε τον εργοταξιακό χώρο έτσι ώστε να μην είναι επικίνδυνο ούτε για τους επισκέπτες ούτε και για το μνημείο, θα δημιουργήσουμε μία πρόσβαση από τα νότια και μία ειδική διαδρομή με εποπτικό υλικό, για να μπορούν να περιηγηθούν τη νότια πλευρά και να έχουν οπτική εμπειρία της αναστήλωσης» αναφέρει η κ. Κοτταρίδη, επισημαίνοντας πως εάν υπάρξει χρηματοδότηση τότε θα μπορούν να γίνονται ξεναγήσεις, αλλά και εκπαιδευτικά προγράμματα για ειδικές ομάδες επισκεπτών, φοιτητές ή μαθητές λυκείου.

Τα ψηφιδωτά

Μία άλλη πρόκληση που έπρεπε να διαχειριστούν η κ. Κοτταρίδη και η επιστημονική ομάδα που εργάζεται στο χώρο αφορά στα ψηφιδωτά που έχουν βρεθεί. «Έχουμε περίπου 1,5 στρέμμα ψηφιδωτά. Αρκετά από αυτά είχαν βρεθεί από τον Λεόν Εζέ, τον 19ο αιώνα και καταχώθηκαν αλλά είχαν πάθει μεγάλες ζημιές, άλλα είχαν βρεθεί το 1950 και είχαν μείνει έκθετα και είχαν φτάσει σε τρομακτικό σημείο καταστροφής και διάβρωσης» αναφέρει, σημειώνοντας πως η προσπάθεια ξεκίνησε πριν από περίπου οκτώ χρόνια και τώρα μέσω των αναλύσεων και με τη βοήθεια των επιστημόνων του Κέντρο Λίθου «προσπαθήσαμε να ξαναβρούμε αρχαίες τεχνικές, που δίνουν πολύ αξιόπιστα και γερά αποτελέσματα».

b_2Το εντυπωσιακό ψηφιδωτό του Ανακτόρου

«Δεν θέλαμε να δημιουργήσουμε στέγαστρα-τέρατα, γιατί το μνημείο είναι 12,5 στρέμματα και αν το στεγάζαμε θα το καταστρέφαμε. Τα ψηφιδωτά, που είχαν κατασκευαστεί για να είναι εσωτερικών χώρων, γίνονται τώρα εξωτερικού χώρου. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να πετύχουμε την ομορφιά που είχαν και συγχρόνως αντοχή και αντιστρεπτότητα των παρεμβάσεων. Να πετύχουμε σωστά χρώματα, χωρίς να ξέρουμε όμως στην πραγματικότητα τη χειρωνακτική τεχνική και αυτό το πέτυχαν τα παιδιά, μετά από πολύ κόπο και πάρα πολλές ώρες δουλειά έξω, με αντίξοες συνθήκες» επισημαίνει.

Το Πολυκεντρικό Μουσείο

Περιγράφοντας το Πολυκεντρικό Μουσείο η κ. Κοτταρίδη εξηγεί πως στην πραγματικότητα «είναι ο τρόπος για να περιγράψουμε ως επισκέψιμο τον αρχαιολογικό χώρο των Αιγών και η λογική που πήγαμε σε αυτό είναι επειδή οι αρχαίες Αιγές είναι μία πόλη ‘κατά κώμας’, δηλαδή ένα μόρφωμα που συνίσταται από πολλούς οικισμούς διάσπαρτους στο χώρο και έχει στο κέντρο το άστυ, εξού και ο πληθυντικός».

«Αυτό» συνεχίζει «είναι η αρχαιότατη μορφή των ελληνικών πόλεων, πριν γίνουν οι συνοικισμοί. Γι’ αυτό επινοήσαμε, και λόγω της ιδιαιτερότητας του χώρου, τον όρο ‘Πολυκεντρικό’ που σημαίνει ένα Μουσείο με πολλές αίθουσες, πραγματικές ή ‘συμβολικές’, διάσπαρτες στο χώρο.

Η πρώτη αίθουσα που υπάρχει και λειτουργεί ως έκθεση είναι η γνωστή αίθουσα του κτηρίου προστασίας των Βασιλικών Τάφων της Συστάδας του Φιλίππου. Η δεύτερη, που θα είναι και ο κεντρικός πυρήνας του επισκέψιμου χώρου, είναι το Κεντρικό Κτήριο, το οποίο αναμένεται να παραδοθεί πριν το τέλος του έτους.

Οι χώροι του εκτείνονται σε 5,5 στρέμματα, ενώ στα δύο αίθρια θα φιλοξενούνται μόνιμες εκθέσεις: Στο ένα αίθριο είναι το αναταγμένο έκθεμα, που είναι το κεντρικό τμήμα του άνω ορόφου της πρόσοψης του Ανακτόρου των Αιγών, και στο άλλο αίθριο είναι τα γλυπτά των Αιγών, γλυπτά εξαιρετικά ενδιαφέροντα, καθώς πρόκειται για πρωτότυπα έργα του 4ου αιώνα. Μεταξύ αυτών, το άγαλμα της βασίλισσας Ευρυδίκης, επιγραφές που σχετίζονται με τη βασιλική οικογένεια, μία σπάνια ζωφόρος με ανάγλυφη αρματοδρομία, ακριβώς ίδια με τη ζωφόρο με την παράσταση της αρματοδρομίας που βρίσκεται στον τάφο του Αλέξανδρου Δ’, αλλά και επιτύμβια μνημεία.

b_17Από τις εργασίες στα δάπεδα του Ανακτόρου

Στον εκθεσιακό χώρο των 900 τ.μ., ακριβώς επειδή πρόκειται για έναν ενεργό αρχαιολογικό χώρο που δίνει συνεχώς ευρήματα και επειδή υπάρχει μεγάλο απόθεμα, θα φιλοξενούνται μεγάλες περιοδικές εκθέσεις. Η πρώτη έκθεση θα λέγεται «Αιγών Μνήμη» και, όπως τονίζει η κ. Κοτταρίδη, «θα είναι η χαρά της αρχαίας πόλης που για πρώτη φορά αποκαλύπτεται στο σύνολό της». Χάρη στην έκθεση, στην οποία παρουσιάζονται βασιλικά ευρήματα από τους τάφους των παλαιότερων βασιλιάδων, αλλά και πράγματα από την ίδια την πόλη, καταγράφηκε και αναδεικνύεται η ιστορία των ανθρώπων, των κτηρίων, των μνημείων και του χώρου στο σύνολό του.

Με την κατασκευή του Κεντρικού Κτηρίου, η Βεργίνα αποκτά ένα αμφιθέατρο 150 θέσεων, που θα καλύπτει τις ανάγκες επιστημονικών συνεδρίων, ενώ θα υπάρχουν ένα μεγάλο πωλητήριο, εστιατόριο, αλλά και αίθουσα για εκπαιδευτικά προγράμματα ή άλλες εξωστρεφείς δραστηριότητες, όπως μικρότερες επιμέρους εκθέσεις σε συνέργειες με άλλα μουσεία ή συλλέκτες.

Στο Κτήριο δημιουργείται επίσης ένας μεγάλος αποθηκευτικός χώρος, πλήρως εξοπλισμένος με τα πλέον σύγχρονα μέσα, όπου θα λειτουργούν δύο χώροι μελέτης, με δικό τους αυτόνομο αίθριο. Στον έναν χώρο θα βρίσκονται οι εργαζόμενοι, στον δεύτερο ξένοι ερευνητές, ενώ θα λειτουργεί κι ένα μεγάλο συγκρότημα εργαστηρίων συντήρησης.

Η Ανασκαφή ως Έκθεμα

Με δεδομένο το ενδιαφέρον που δείχνει ο κόσμος για τις ανασκαφές, στο master plan των Αιγών έχει ενταχθεί και το πρωτοποριακό πρόγραμμα της «Ανασκαφής ως Έκθεμα». Οι επισκέπτες του χώρου θα μπορούν να παρακολουθήσουν μία ανασκαφή, όχι να σκάψουν οι ίδιοι όπως σπεύδει να διευκρινίσει η κ. Κοτταρίδη, αλλά να γνωρίσουν τι σημαίνει ανασκαφή, τι κάνουν οι αρχαιολόγοι, γιατί το κάνουν, πώς το κάνουν, ενώ την εικόνα για την ανασκαφή θα συμπληρώνει το έντυπο υλικό που θα τους παρέχεται. Η «Ανασκαφή ως Έκθεμα» θα λειτουργεί στον αύλειο χώρο του Μουσείου, αλλά και στην Βασιλική Νεκρόπολη των Αιγών, έκτασης 500 στρεμμάτων.

b_18Από τις εργασίες αποκατάστασης του δαπέδου στο Ανάκτορο

Η Βασιλική Νεκρόπολη, όπου πέρυσι αποκαλύφθηκαν άλλοι 20 αρχαίοι τάφοι, είναι, όπως λέει η κ. Κοτταρίδη, η τρίτη «αίθουσα» του Μουσείου και ουσιαστικά ένα μεγάλο αρχαιολογικό πάρκο. Ο χώρος έχει περιφραχτεί, έχουν εντοπιστεί οι αρχαίες διαδρομές και έχουν φυτευθεί δένδρα και φυτά της ντόπιας χλωρίδας. Παράλληλα, διαμορφώνονται σημεία στάσης και επίσκεψης με στέγαστρα, ενώ την περιήγηση στο χώρο θα συμπληρώνει ψηφιακό υλικό.

Το Ψηφιακό Μουσείο

Με εντατικούς ρυθμούς, και με ορίζοντα ολοκλήρωσης στο τέλος του έτους, προχωρά και η δημιουργία του Ψηφιακού Μουσείου «Μέγας Αλέξανδρος: Από τις Αιγές στην Οικουμένη», που θα στεγάζεται στο Κεντρικό Κτήριο. «Στόχος μας είναι να γίνει ραχοκοκαλιά αναφοράς για την έρευνα στο επίπεδο της ελληνιστικής οικουμένης, στον κόσμο του Αλέξανδρου» υπογραμμίζει η κ. Κοτταρίδη, εξηγώντας πως πίσω από τα 304 ψηφιακά εκθέματα του Μουσείου υπάρχει βαριά επιστημονική τεκμηρίωση, η οποία θα είναι μεν ανοιχτή στο κοινό, αλλά απευθύνεται κυρίως σε εξειδικευμένες ομάδες επιστημόνων, οι οποίοι θα μπορούν να έχουν και ελεύθερες σελίδες να υποβάλλουν τα δικά τους αποτελέσματα και τη δική τους έρευνα.

«Τώρα που έχουμε το καινούργιο μουσείο, με τα μεγάλα εργαστήρια, με το μεγάλο αμφιθέατρο, με τους χώρους μελέτης και τα γραφεία, θέλουμε να γίνει ένας τρόπος επικοινωνίας και να έχουμε συνεχώς γεγονότα, όπως διεθνή επιστημονικά συνέδρια ανά δύο χρόνια, είτε workshop, είτε εκπαιδευτικές δράσεις ανοιχτές στο ευρύ κοινό, αλλά πάντα με άξονα την ελληνιστική οικουμένη. Ενδεχομένως θα χρειαστούμε βοήθεια από χορηγούς και ιδιώτες και σε λίγο θα ξεκινήσουμε καμπάνια και προς αυτή την κατεύθυνση» συμπληρώνει.

b_8Το Θέατρο της Μίεζας

«Στην πραγματικότητα οι Αιγές, όπως έχει αποδειχθεί τόσο από τη ζωγραφική όσο και από τα ελεφαντοστέινα των βασιλικών τάφων, αλλά κυρίως τώρα με τη μελέτη του Ανακτόρου και του πολεοδομικού συστήματος που δημιουργεί ο Φίλιππος στην πόλη, είναι η κιβωτός στην οποία γεννήθηκαν οι ιδέες που διεσπάρησαν την ελληνική οικουμένη» συνεχίζει η κ. Κοτταρίδη και τονίζει:

«Θέλουμε να αναδείξουμε πώς από τη Μακεδονία ξεκινούν οι ιδέες που δεσπόζουν στη διαχείριση πολλών πραγμάτων: από το τι είναι βασιλεία μέχρι το πώς φτιάχνουμε τον δημόσιο χώρο ή μέχρι τι θα πει ελληνιστικό μπαρόκ. Γι’ αυτό νομίζω ότι είναι ο κατάλληλος τόπος οι Αιγές, όπου έχουμε τόσο εντυπωσιακά ευρήματα, τέτοιους θησαυρούς, που μπορούμε να γεφυρώσουμε τον καιρό από τον Όμηρο μέχρι τον Φίλιππο και μετά από τον Φίλιππο να ταξιδέψουμε με τον Αλέξανδρο στις άκρες του κόσμου. Μας δίνεται η δυνατότητα να βλέπουμε πηγές και συνέπειες και να καταλαβαίνουμε πράγματα που έχουν παρερμηνευθεί ή φαίνονται ώς τώρα ακατανόητα».

Τα βυζαντινά μνημεία

Εκτός από τα έργα στον αρχαιολογικό χώρο των Αιγών, η Εφορεία Ημαθίας έχει αναλάβει και υλοποιεί σειρά παρεμβάσεων σε κορυφαία βυζαντινά μνημεία. Αυτή την περίοδο ολοκληρώνονται οι εργασίες συντήρησης στο Αρχοντικό της Πούλκως, τελειώνει ένα λειτουργικό κομμάτι για το κοινό στο Κάστρο των Σερβίων, ενώ ολοκληρώθηκαν τα έργα στο Ιερό της Μητέρας των Θεών στη Λευκόπετρα, στο Θέατρο της Μίεζας, αλλά και στον Ναό του Αγίου Παταπίου, όπου συναντούμε τον πρώτο υπαίθριο αρχαιολογικό χώρο στη Βέροια.

PatapiosΟ Άγιος Πατάπιος

«Εκεί βρίσκεται ένα κομμάτι ρωμαϊκού νυμφαίου που έγινε βαπτιστήριο, δηλαδή ο πρώτος τόπος δημιουργίας χριστιανών επισήμως στην πόλη, που χρονολογείται στο τέλος του 4ου με αρχές 5ου αιώνα, ενώ δίπλα υπήρχε επισκοπικό μέγαρο» σημειώνει η κ. Κοτταρίδη, τονίζοντας πως ουσιαστικά είναι ο πυρήνας της χριστιανικής λατρείας ως επίσημης πια θρησκείας στη Βέροια. Στο πλαίσιο των εργασιών συντηρήθηκαν η εκκλησία και οι τοιχογραφίες, δημιουργήθηκε ο αρχαιολογικός χώρος, ενώ στον νάρθηκα του ναού η Εφορεία προωθεί την διεξαγωγή ενός εκπαιδευτικού προγράμματος από τον επόμενο μήνα, εν είδει κρυφού σχολειού, για παιδιά δημοτικού και νηπιαγωγείου, για να γνωρίζουν τη χριστιανική Βέροια.

Η «Καπέλα Σιξτίνα» βυζαντινής ζωγραφικής

Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου θα ολοκληρωθούν οι εργασίες στα «σπιτάκια», τις δύο οθωμανικές κατοικίες που ήταν επάνω στο βυζαντινό τείχος, αλλά τα έργα στην Παλαιά Μητρόπολη. «Πρόκειται για ένα τρομακτικής δυσκολίας έργο, με πάρα πολλά στοιχεία, διότι το ίδιο το μνημείο έχει πάρα πολλές φάσεις, ενώ υπέστη πάρα πολλές ζημιές από σεισμό στα τέλη του 17ου-αρχές του 18ου αιώνα» σημειώνει η κ. Κοτταρίδη.

b_6Εντυπωσιακό ψηφιδωτό στον υπαίθριο αρχαιολογικό χώρο του Αγίου Παταπίου

«Προσπαθούμε να κρατήσουμε όσο πιο πολύ μπορούμε από όλες τις περιόδους, διατηρώντας ως κεντρικό το βυζαντινό στοιχείο, έχουμε ανατάξει το νότιο κλίτος που είχε πέσει, έχουμε αποκαταστήσει και καθαρίσει όλο το εσωτερικό με τις απίστευτες τοιχογραφίες. Αυτό θα είναι μια ‘Καπέλα Σιξτίνα’ βυζαντινής ζωγραφικής, διότι δεν πρόκειται για ένα επαρχιακό μνημείο, είναι ένα από τα κεντρικά μνημεία των Βαλκανίων για τα βυζαντινά χρόνια. Όλο μαζί θα είναι ένα μουσείο βυζαντινής ζωγραφικής» επισημαίνει.

b_5Από το εσωτερικό του Αγίου Παταπίου

«Είναι μία κιβωτός της ιστορίας της Βέροιας. Το μνημείο είναι πολύ μεγάλο, πολύ εντυπωσιακό και σίγουρα θα γίνει το νέο μεγάλο προσκύνημα, για θρησκευτικό και μη τουρισμό. Πιστεύω πως θα αλλάξει το κέντρο βάρους της πόλης και θα ξανανεβάσει Βεροιώτες και επισκέπτες προς τα επάνω όπου βρίσκεται και η βυζαντινή ακρόπολη» προσθέτει.

«Βυζαντινή Πομπηία»

Κλείνοντας τη συνέντευξη ρωτήσαμε την κ. Κοτταρίδη και για την απόφαση του ΚΑΣ να διατηρηθούν τα αρχαία στον σταθμό Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης. Η απάντησή της είναι αφοπλιστική: «Αυτό είναι η καρδιά της Θεσσαλονίκης, είναι η καρδιά της πόλης, αυτό δεν μπορεί να διαλυθεί, δεν μπορείς να μεταφέρεις την καρδιά της πόλης» τονίζει, υπογραμμίζοντας πως η δημιουργία ενός υπόγειου μουσείου θα συμβάλλει ουσιαστικά στην ανάδειξη της περιοχής.

«Το μετρό περνάει έτσι κι αλλιώς. Το ότι ο σταθμός εμποδίζει να γίνει το μετρό είναι μεγάλες αστειότητες και όλα εκ του πονηρού και όσοι τα λένε καλό σκοπό δεν έχουν, ούτε για την πόλη, ούτε για τους κατοίκους. Εμείς στο ΚΑΣ είμαστε εκεί για να αποφασίζουμε για τη σωτηρία των αρχαίων, βεβαίως όχι αντικοινωνικά» συνεχίζει, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά πως πρόκειται για ένα μοναδικό μνημείο.

«Βυζαντινή Πομπηία δεν έχουμε από τις γνωστές μεγάλες πόλεις. Είμαι υπερήφανη που συμμετείχα στο ΚΑΣ που πήρε αυτή την απόφαση» καταλήγει.

Άννα Ανδίρα, in.gr

Βασίλισσες-ιέρειες από τη Μακεδονία στην Ελληνιστική Οικουμένη

October 18, 2015

aigai_1

 

Διάλεξη της Αγγελικής Κοτταρίδη στο Αμφιθέατρο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (Τοσίτσα 1, Αθήνα) τη Δευτέρα 19-10-2015 στις 19:00, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της Εταιρείας Φίλων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Arsinoi-_Filadelfos1 (1)

“Έξοχες άλλων”, σύζυγοι, αδελφές και μάνες βασιλέων, ιέρειες – κάποτε θεές και οι ίδιες – οι βασίλισσες της Ελληνιστικής Οικουμένης, σύμβολα γονιμότητας, πρότυπα ομορφιάς, εγγύηση ευλογίας, γίνονται οδηγοί στο μυστικό μονοπάτι που ξεκινώντας από τη “Δέσποινα των Αιγών” και τη Βασίλισσα Ευρυδίκη, φτάνει στις Αρσινόες, τις Βερενίκες, τις Κλεοπάτρες και τις Λαοδίκες, αλλά και στις Θεές-Τύχες των Πόλεων, για να καταλήξει στη λιονταρίνα της ερήμου, τη Ζηνοβία της Παλμύρας και στη βασίλισσα των Ουρανών…

A.Kottaridi : Queens – priestesses from Macedonia to the Hellenistic World

Εγκαταλείπουμε τις πάγιες θέσεις μας στο Σκοπιανό;

October 18, 2015

N_Kotzias

Φωτιές άναψε στο πολιτικό σκηνικό της χώρας η αποκάλυψη επιστολής του υπουργού Εξωτερικών Ν.Κοτζιά προς τα κόμματα, με την οποία τους ζητούσε να καταθέσουν τις απόψεις τους για το ζήτημα των Σκοπίων. Αίσθηση, ωστόσο, προκάλεσε ότι ο κ.Κοτζιάς δεν υπογραμμίζει την επιμονή της κυβέρνησης στις πάγιες -εδώ και χρόνια- ελληνικές θέσεις στο ζήτημα της ονομασίας (γεωγραφικός προσδιορισμός). Αλλά υπογραμμίζει ότι « η ελληνική πλευρά εργάζεται με συνέπεια και υπευθυνότητα για την εξεύρεση μιας αμοιβαίας αποδεκτής λύσης». Αναφορά που από αρκετούς (διπλωμάτες, πολιτικούς παράγοντες) ερμηνεύθηκε ως προάγγελος των υποχωρήσεων που είναι διατεθειμένη (ετοιμάζεται) να κάνει η κυβέρνηση, υπό τις ισχυρές πιέσεις των ξένων παραγόντων.

Έτσι δικαιολογείται και η έντονη αντίδραση του κ.Κοτζιά για την δημοσιοποίηση του περιεχομένου της επιστολής. Θα προτιμούσε, προφανώς, αυτό να γίνει σε καταλληλότερο χρόνο και κάτω από άλλες συνθήκες. Σημειώνεται , ωστόσο, ότι για οποιαδήποτε μετακίνηση (απομάκρυνση) από τις πάγιες εθνικές θέσεις πρέπει να συνέλθει και να λάβει τις σχετικές αποφάσεις το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών και να είναι σύμφωνος και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Δεδομένου ότι ο Πρ.Παυλόπουλος έχει κατ’ επανάληψη μιλήσει το τελευταίο διάστημα για «κιβδηλοποιούς» και «παραχαράκτες της Ιστορίας», θεωρείται σχεδόν απίθανο να συναινέσει στην απεμπόληση των εθνικών συμφερόντων. Υπενθυμίζεται ότι οι πάγιες θέσεις της χώρας μας για το Σκοπιανό καθορίστηκαν το 1992 από το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών που είχε συνέλθει υπό την προεδρία του (τότε Προέδρου της Δημοκρατίας) Κ.Καραμανλή.

Η δημοσιοποίηση του περιεχομένου της επιστολή (από τον Ν. Μιχαλολιάκο της Χρυσής Αυγής) προκάλεσε -όπως προαναφέραμε- ένταση μεταξύ του κ.Κοτζιά και των πολιτικών κομμάτων. Ο υπουργός Εξωτερικών διαμαρτυρήθηκε εντόνως, υποστηρίζοντας ότι το σχετικό έγγραφο ήταν απόρρητο και, κατά συνέπεια, δεν έπρεπε να δει το φως της δημοσιότητας.Τόσο ο Β.Μεϊμαράκης, από την πλευρά της Νέας Δημοκρατίας , όσο και ο Α.Λοβέρδος από το ΠΑΣΟΚ του επισήμαναν ότι το έγγραφο δεν είχε καμία διαβάθμιση από το υπουργείο Εξωτερικών και δεν είχε την ένδειξη «απόρρητο».

Στη συνέχεια ο κ.Κοτζιάς ανακοίνωσε ότι στην επόμενη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής δεν θα κληθεί ο εκπρόσωπος της Χρυσής Αυγής, λόγω του ότι η δημοσιοποίηση της επιστολής έγινε από τον Ν.Μιχαλολιάκο.Η ανακοίνωση αυτή προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Ηλ.Κασιδιάρη, οποίος τόνισε ότι η Χρυσή Αυγή είναι στη Βουλή με την ψήφο του Ελληνικού λαού και δεν μπορεί να αποκλειστεί η συμμετοχή της στις συνεδριάσεις των θεσμικών οργάνων.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Τα… λάθη του αρχαίου μηχανικού

October 15, 2015

amphipoliΗ υποστήλωση του μνημείου έχει γίνει σωστά μέχρι σήμερα, είναι όμως αναγκαία η αναδιάταξή της για να μπορούν να εργαστούν οι επιστήμονες

Δεν φοβάται τίποτα το ταφικό μνημείο στον λόφο Καστά της Αμφίπολης. Ούτε βροχοπτώσεις, ούτε παγετούς, ούτε σεισμούς. Παρότι έχει πολύ μεγάλα προβλήματα, τα οποία ξεκίνησαν από την αρχαία εποχή, με την κατασκευή του, υποστυλώθηκε τόσο σωστά, ώστε να «κρατά», ακόμα και στα σημεία όπου εμφανίστηκαν συνθήκες οριακής ισορροπίας.

Ο ίδιος άνθρωπος που το υποστύλωσε πέρυσι, ο πολιτικός μηχανικός, Δημήτρης Εγγλέζος, παρουσίασε με τους συνεργάτες του προχθές στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν ώστε το μνημείο να εξακολουθήσει να είναι σταθερό, αλλά και προσβάσιμο. Τα στηρίγματα πρέπει να αλλάξουν διότι τώρα «ένας εργάτης για να βγει από τον τελευταίο, τέταρτο θάλαμο, στην είσοδο, χρειάζεται μισή ώρα, επειδή δεν χωράει να περάσει», τόνισε ο κ. Εγγλέζος. Στην πραγματικότητα θα εφαρμοστεί ένα άλλο σύστημα, που θα επιτρέψει λιγότερα μεταλλικά και ξύλινα στοιχεία, αλλά χωρίς καμία αλλαγή στην ασφάλεια.

Προβλήματα

Όπως έδειξε ο κ. Εγγλέζος, τα προβλήματα για το ταφικό μνημείο ξεκίνησαν ευθύς αμέσως από τη δημιουργία του τύμβου. Μέσα από μοντέλα προσομοίωσης απέδειξε πως πρώτα κατασκευάστηκε ο τάφος, πιθανώς μέσα σε φυσικό όρυγμα, ίσως μικρό σπήλαιο, που διαπλατύνθηκε και μετά ανεγέρθηκε ο ταφικός θάλαμος. Σε αντίθετη περίπτωση ο θάλαμος δεν θα είχε καμία ευστάθεια και θα είχε καταρρεύσει.

Όταν ο αρχαίος κατασκευαστής επιχωμάτωσε το μνημείο ώστε να δημιουργηθεί ο τύμβος, στη μία πλευρά στοίβαξε περισσότερο χώμα από την άλλη. Και έτσι, τα προβλήματα ξεκίνησαν, με συνέπεια να γίνουν επισκευές. Με τους αιώνες, συσσωρεύτηκαν χώματα που στις μέρες μας έφτασαν σε 20 μέτρα ύψος. Η συσσώρευση έγινε κυρίως με φυσικούς τρόπους, ιδίως με γεωλογικές διεργασίες και κατολισθήσεις λόγω ισχυρών βροχοπτώσεων, και λιγότερο λόγω ανθρωπογενών παρεμβάσεων (οχυρώσεις Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ανασκαφές κ.ά.).

Ειδικότερα για τη χρήση μηχανικών μέσων (εκσκαφέων) από την Κατερίνα Περιστέρη έγιναν πολλές ερωτήσεις. Ο κ. Εγγλέζος απάντησε ότι έπαιξαν τον μικρότερο ρόλο. Χαρακτηριστικά ανέφερε ότι επάνω από τον τέταρτο θάλαμο, όπου οι λίθοι του θόλου είναι σε οριακή ισορροπία και σε κάποια σημεία χωράει ακόμα και δάχτυλο στους αρμούς, δεν έγινε καμία αποχωμάτωση. Οι ισχυρές βροχοπτώσεις του περασμένου Δεκεμβρίου άφησαν ίχνη καταστροφών.

Οι προσομοιώσεις για περίπτωση σεισμού έγιναν με τον πιο αυστηρό συντελεστή, όπως επιτάσσουν οι σύγχρονες αντισεισμικές μελέτες. Με την υποστύλωση που έχει σήμερα ο τάφος, όπως και με εκείνη που θα την αντικαταστήσει, δεν θα αντιμετώπιζε προβλήματα ούτε και κατά τους σεισμούς του 6ου και 7ου μ.Χ. αιώνα, οπότε και δοκιμάστηκε σκληρά. Ένας τέτοιος σεισμός συμβαίνει κάθε 500 χρόνια είπαν οι επιστήμονες, και δεν ξέρουμε πότε μπορεί να εκδηλωθεί ξανά.

Οι θραύσεις λίθων και οι εκτεταμένες ρηγματώσεις επιβάλλουν τώρα ιδιαίτερα σωστικά μέτρα. Για να εφαρμοστούν, όμως, θα πρέπει να αλλάξει η εσωτερική πυκνή διάταξη των υποστυλώσεων, αλλά χωρίς να αλλάξει η στατική δυναμική τους. Οι Αθανάσιος Πράττος και Παναγιώτης Αντωνιάδης, με τη συνεργασία του γεωλόγου Χαρ. Γκούβα, συνέταξαν τη σχετική μελέτη για τις αλλαγές στα υποστυλώματα και την παρουσίασαν αφού πρώτα τη συζήτησαν με τον δομοστατικό μηχανικό και μέλος του ΚΑΣ, Βλ. Κουμούση. Ο κ. Κουμούσης είπε ότι προτιμότερο είναι να ληφθούν μέτρα που φαντάζουν υπερβολικά, ώστε να θωρακιστεί το μνημείο και να αντέξει στους αιώνες. Παρών ήταν και ο αρχιτέκτονας της ανασκαφής Μ. Λεφαντζής, ο οποίος διαβεβαίωσε πως η κατάσταση στο μνημείο έχει τώρα παγιωθεί και δεν σημειώνονται πλέον αστοχίες υλικών.

Οι μελέτες εγκρίθηκαν και μένει να εφαρμοστούν. Οι εργασίες στην Αμφίπολη δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει, παρά το επείγον του πράγματος.

Αγγελική Κώττη ,Εθνος

A.Kottaridi : Queens – priestesses from Macedonia to the Hellenistic World

October 14, 2015

aigai_1

A speech by Angeliki Kottaridi at the Amphitheatre of the National Archaeological Museum (1, Tositsa str, Athens), on Monday 19-10-2015 at 19:00, in the context of the programme of activities of the Association of Friends of the National Archaeological Museum.

Arsinoi _Filadelfos

“Gracing others”, wives, sisters and mothers of kings, priestesses – sometimes godesses themselves – the queens of the Hellenistic World, symbols of fertility, archetypes of beauty, auspice of grace, lead us to the secret path which starts from the “Lady of Aigai” and Queen Eurydice, and follows through Arsinoe, Berenice, Cleopatra, Laodice, but also the Godesses – Tyche (Fortunae) of Cities, to reach Zenovia of Palmyra, the “lioness of the desert”, and even the Queen of Heavens…

Museum of the Royal Tombs of Aigai

Πάπυρος Δερβενίου: Tο αρχαιότερο σωζόμενο αναγνώσιμο «βιβλίο» της Ευρώπης στον κατάλογο της Unesco

October 14, 2015

papuros-derbeniou-1

Η πρώτη ελληνική εγγραφή στο Διεθνή Κατάλογο του Προγράμματος της Unesco «Μνήμη του Κόσμου» (Memory of the World) είναι πλέον γεγονός, καθώς η Διεθνής Συμβουλευτική Επιτροπή του Προγράμματος, που συνεδρίασε στο Αμπού Ντάμπι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων από τις 4 έως τις 6 Οκτωβρίου, αποφάσισε την εγγραφή του Πάπυρου του Δερβενίου στον Διεθνή Κατάλογο του Προγράμματος της Unesco «Μνήμη του Κόσμου».

Η υποβολή του φακέλου της υποψηφιότητας έγινε από την πρόεδρο της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την Unesco, Αικατερίνη Τζιτζικώστα, βάσει προτάσεως της Ελληνικής Επιτροπής για το Πρόγραμμα «Μνήμη του Κόσμου», πρόεδρος της οποίας είναι ο Ομότιμος Καθηγητής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Νικολόπουλος. Για την επιστημονική τεκμηρίωση της υποψηφιότητας, η Επιτροπή συνεργάστηκε με την Διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, Πολυξένη-Αδάμ Βελένη.

papuros-derbeniou-2Ο Πάπυρος του Δερβενίου. Φωτογραφία από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Πρόκειται για ένα σημαντικό γεγονός που θα συμβάλει στην περαιτέρω ανάδειξη, στη διαφύλαξη και προώθηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αποτελώντας ταυτόχρονα προστιθέμενη αξία για την εξωστρέφεια που τόσο ανάγκη έχει η Ελλάδα. Το Πρόγραμμα της Unesco «Μνήμη του Κόσμου» θέτει ως βασικό στόχο τη διαφύλαξη, έναντι της φθοράς και της λήθης, και την ανάδειξη, μέσω της συντήρησης και της διασφάλισης πλήρους προσβασιμότητας, της τεκμηριωμένης κληρονομιάς της ανθρωπότητας (ήτοι χειρογράφων, εικονογραφήσεων, αρχείων, ντοκουμέντων, ταινιών κτλ.).

Ο Πάπυρος του Δερβενίου αποτελεί το αρχαιότερο σωζόμενο αναγνώσιμο «βιβλίο» της Ευρώπης. Χρονολογείται μεταξύ 340 και 320 π.Χ.. Ωστόσο, το περιεχόμενό του φέρεται να αναπαράγει προγενέστερο κείμενο που ανάγεται μεταξύ 420 και 410 π.Χ..

papuros-derbeniou-3Ο Πάπυρος του Δερβενίου υποβλήθηκε σε φασματοσκόπηση με την προσδοκία να διαβαστούν στοιχεία του που για το ανθρώπινο μάτι είναι αόρατα

Το εύρημα είναι κομβικής σημασίας για τη μελέτη της αρχαίας ελληνικής θρησκείας και φιλοσοφίας, καθώς αποδεικνύει την πρώιμη χρονολόγηση των Ορφικών ποιημάτων και προσφέρει μια ιδιαίτερη εκδοχή της Προσωκρατικής φυσικής. Αποτελεί, επίσης, παρακαταθήκη για όλη την ανθρωπότητα, καθώς αντανακλά οικουμενικές αξίες και επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε πανανθρώπινα και διαχρονικά ερωτήματα που σχετίζονται με την ερμηνεία του κόσμου, τη μεταθανάτια ζωή και τη συγκρότηση ευνομούμενων κοινωνιών.

Ο Πάπυρος ανακαλύφθηκε το 1962 στο Δερβένι Θεσσαλονίκης στη νεκρική πυρά τάφου, από πλούσια κτερισμένη συστάδα τάφων των ύστερων κλασικών χρόνων. Διασώθηκε, αν και κατακερματισμένος, επειδή απανθρακώθηκε μερικώς.

papuros-derbeniou-4

Η σημασία του αναγνωρίστηκε αμέσως από τον ανασκαφέα Πέτρο Θέμελη και κατόπιν από τον αρχαιολόγο Χαράλαμπο Μακαρόνα, ενώ ο Αυστριακός ειδικός Α. Φάκελμαν ξετύλιξε αμέσως τον κύλινδρο και τοποθέτησε τα σπαράγματα σε υπόστρωμα από στυπόχαρτο, το οποίο συμπιέστηκε μεταξύ δύο υαλοπινάκων, που κατόπιν σφραγίστηκαν.

Ο Πάπυρος έχει χαρακτηριστεί ως «η σημαντικότερη νέα μαρτυρία για την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και θρησκεία που εμφανίστηκε από την εποχή της Αναγέννησης», αλλά παράλληλα και «η πιο δύσκολη στην κατανόησή της».

Ναυτεμπορική

Οι θεοί του Ολύμπου στη Νέα Υόρκη

October 13, 2015

Dion_1Ευρήματα από το ιερό της Ισιδος θα περιλαμβάνει η πέμπτη ενότητα της έκθεσης

«Δίον: Θεοί και θνητοί». Με αυτόν τον τίτλο, (και στα αγγλικά «Dion: Gods and Mortals») αρχαιολογικοί θησαυροί από την ιερή πόλη των Μακεδόνων θα παρουσιαστούν στη Νέα Υόρκη, σε μια έκθεση του Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης».

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο έχει γνωμοδοτήσει θετικά για την προσωρινή εξαγωγή εκατόν ένδεκα αρχαίων έργων από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας και η έκθεση αναμένεται να γίνει μέσα στην επόμενη χρονιά.

«Το βασικό χαρακτηριστικό που θέλουμε να αναδείξουμε είναι πώς οι θεοί των Ελλήνων βγήκαν από την καταπληκτική φύση της χώρας και πώς οι λατρείες σχετίζονται άμεσα με την τοπική φύση», λέει στο «Εθνος» ο ανασκαφέας του Δίου και πρόεδρος του Μουσείου της Ακρόπολης Δημήτρης Παντερμαλής.

«Έχουμε τον Όλυμπο, ένα ψηλό βουνό, έχουμε χαράδρες, νερά που αναβλύζουν και δέντρα, κεραυνούς που πέφτουν. Όλα αυτά τροφοδότησαν τη μυθολογία. Ακόμα και σήμερα, η φύση είναι σχεδόν ανέγγιχτη».

Dion_2

Ταυτοχρόνως, με την έκθεση θα παρουσιαστούν οι κάτοικοι της πόλης όπου ήταν τα ιερά. «Θα ανασυγκροτήσουμε την εικόνα τους και θα δείξουμε ποιος ήταν ο πολιτισμός τους», λέει ο κ. Παντερμαλής.

Το σημαντικότερο κατά τον ίδιο είναι πως όλα μα όλα τα εκθέματα «προέρχονται από ανασκαφές στο Δίον. Σε αντίθεση με τα μουσεία του εξωτερικού, που έχουν αρχαιότητες από λαθρανασκαφές, αρχαιοκαπηλία και βίαιη απαγωγή. Εδώ, μπορούμε να ξέρουμε την ιστορία κάθε ευρήματος και πώς τα κινητά σχετίζονται με συγκεκριμένα κτίρια ή ταφικά μνημεία. Αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά που πρέπει να εκμεταλλευθούν τα ελληνικά μουσεία τονίζοντάς την. Αλλά και για τον επισκέπτη, αποκτά άλλο ενδιαφέρον το κάθε εύρημα, καθώς μπορούμε να του δώσουμε μια ζωντανή εικόνα».

Dion_3Στην έκθεση θα παρουσιαστούν και οι κάτοικοι του Δίου. «Θα ανασυγκροτήσουμε την εικόνα τους και θα δείξουμε ποιος ήταν ο πολιτισμός τους», λέει ο κ. Παντερμαλής

Προσδοκία του συνομιλητή μας είναι πως μια τέτοια έκθεση, με ευρήματα που πρώτη φορά βγαίνουν στο εξωτερικό, μπορεί να ανανεώσει το ενδιαφέρον του κόσμου για την περιοχή, ώστε να αυξηθεί η επισκεψιμότητα.

Η πρώτη εκθεσιακή ενότητα αναφέρεται σε ευρήματα από τάφους της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου, η οποία αποτελεί το ιστορικό σκηνικό που συνδέει τον μύθο του Ορφέα με το Δίον και τα άφθονα νερά στην περιοχή. Η δεύτερη ενότητα περιέχει ευρήματα από την ανασκαφή του τεμένους του Διός Ολυμπίου.

Dion_4

Αμφορέας με γραπτή διακόσμηση από το Πλάτωμα Ασπροβάλτας, Νεολιθική εποχή

Η τρίτη ενότητα παρουσιάζει χαρακτηριστικά ευρήματα από το ιερό του Διός Υψίστου. Η τέταρτη ενότητα αναφέρεται στο ιερό της Δήμητρας με τα παλιότερα ιερά κτίσματα του Δίου. Η πέμπτη ενότητα περιλαμβάνει ευρήματα από το ιερό της Ίσιδος.

Η προϊστορική Μακεδονία στην Πολωνία

Η προϊστορική Μακεδονία «ταξιδεύει» στην Πολωνία μέσα από 250 χαρακτηριστικά αρχαιολογικά ευρήματα από ανασκαφές οικισμών και επιφανειακές έρευνες -τα περισσότερα από τα οποία θα εκτεθούν για πρώτη φορά. Η έκθεση με τίτλο «Everyday Life in Prehistoric Macedonia» («Καθημερινή ζωή στην προϊστορική Μακεδονία») φιλοξενείται αρχικά και μέχρι τις 17 Μαρτίου 2016 στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πόζναν, ενώ στη συνέχεια θα μεταφερθεί στο Κρατικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Βαρσοβίας.

Τη διοργάνωση έχει το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και αντικείμενα δάνεισαν οι Εφορείες Αρχαιοτήτων Περιφέρειας Θεσσαλονίκης και Πιερίας.

Το πολωνικό κοινό θα έχει τη δυνατότητα για πρώτη φορά να αποκτήσει μια συνολική εικόνα της προϊστορικής Μακεδονίας, μέσα από τα σπάνια ευρήματα που «εικονογραφούν» με εύγλωττο τρόπο ποικίλες όψεις του προϊστορικού πολιτισμού, ο οποίος αναπτύχθηκε από τη Νεολιθική εποχή μέχρι την πρώιμη εποχή του Σιδήρου.

Αγγελική Κώττη, Εθνος

«Άρωμα» από τον 18ο αιώνα στη Σιάτιστα Κοζάνης

October 10, 2015

Siatista1

Ολοκληρώνονται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας η συντήρηση και η ανακαίνιση του γοητευτικού αρχοντικού της Πούλκως στη Σιάτιστα Κοζάνης, που αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα αστικής αρχιτεκτονικής.

Η προϊσταμένη της Εφορείας Αγγελική Κοτταρίδη το περιγράφει ως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αποτυπώματα της καθημερινότητας του 18ου αιώνα, εύγλωττο μάρτυρα της άνθησης των πόλεων της Δυτικής Μακεδονίας, όπου το επιχειρηματικό δαιμόνιο των Ρωμιών εμπόρων κατάφερε να μετατρέψει τις ευκαιρίες της Pax Ottomana σε πλούτο και ποιότητα ζωής.

Ευρύχωρες σάλες, εντυπωσιακά τζάκια, άνετα μιντέρια, υαλοστάσια με κομψά αραβουργήματα και χρωματιστά γυαλιά που μετατρέπουν το φως σε μαγικό παιχνίδι, ξύλινες επενδύσεις, λαμπερά, χαρούμενα χρώματα, ζωγραφιές παντού με ανθοδέσμες και γλάστρες, λουλούδια κάθε λογής και φρούτα και πουλιά, που ακολουθώντας τη μόδα της εποχής φέρνουν τους ανοιξιάτικους κήπους μέσα στο σπίτι. Παράλληλα, δημιουργούν το ιδανικό περιβάλλον για να απολαύσουν οι ένοικοι τη χαρά της ζωής, μιας ζωής άνετης και εκλεπτυσμένης που συνεχίζει τη μακριά παράδοση της Ανατολής.

«Η ομορφιά της χειροποίητης χάρης συνεπήρε το προσωπικό μας. Μάστορες, ξυλουργοί και συντηρητές κέντησαν κυριολεκτικά και όλοι είμαστε περήφανοι για το αποτέλεσμα. Και αυτό που φαινόταν ακατόρθωτο έγινε. Παντού εκπληκτικά πατητά κονιάματα, με υφή πορσελάνης, σαν να ξαναβρήκαν τα μαστόρια το χαμένο αρχαίο μυστικό», σημειώνει η κ. Κοτταρίδη.

Siatista2Το εξαιρετικής τέχνης τζάκι

Το αρχοντικό της Πούλκως βρίσκεται πολύ κοντά στην πλατεία της Γεράνειας, σε μια γειτονιά της Σιάτιστας, όπου σώζονται και άλλα αρχοντικά. Σύμφωνα με κτητορική επιγραφή χαραγμένη σε ένα αγκωνάρι κοντά στην είσοδο του κτηρίου, το αρχοντικό άρχισε να χτίζεται το 1752.

Siatista3Ξεχωρίζουν τα πολύχρωμα ζωγραφιστά ταβάνια

Είναι χαρακτηριστικό πως φέρει το όνομα μίας από τις ιδιοκτήτριες, της Ελένης Πουλκίδου (Πούλκως), η οποία δεν ήταν η πρώτη ένοικος, αλλά το απέκτησε αρκετά αργότερα. Όπως αποδεικνύεται από τα επίσημα έγγραφα που υπάρχουν σε διάφορες υπηρεσίες, η Ελένη Πουλκίδου, σύζυγος του έμπορου Μιχαήλ Καραμπέρη, το κληρονόμησε από τη μητέρα της το 1910 και κατοίκησε σε αυτό αρκετά χρόνια αργότερα με την οικογένειά της. Το 1921 το μεταβίβασε στην κόρη της Βασιλική, σύζυγο του Αναστασίου Πουγγιά, η οποία πέθανε το 1959 και το κληρονόμησαν τα παιδιά της έως το 1966, οπότε και πέρασε στο Δημόσιο και συγκεκριμένα στο υπουργείο Πολιτισμού, μέσα από αναγκαστική απαλλοτρίωση.

Siatista4Μεγάλο ενδιαφέρον έχει και το εξωτερικό του αρχοντικού

Το τζάκι

Η συντήρηση και η αποκατάσταση του αρχοντικού-έχουν απομείνει μόνο μικρολεπτομέρειες-αποκάλυψαν πανέμορφα, πολύχρωμα ζωγραφιστά ταβάνια, φαρσώματα (ξύλινες επενδύσεις), ντουλάπες με διακοσμητικά μοτίβα, ενώ και οι φεγγίτες έχουν περίπλοκα σχέδια.

Στο…επίσημο δωμάτιο του πάνω ορόφου ξεχωρίζει ένα εξαιρετικής τέχνης τζάκι, με κόγχες, ανάγλυφα ανθοδοχεία και φρουτιέρες, στεφάνια και γιρλάντες, ενώ εντυπωσιακό είναι και το τζάκι ενός άλλου δωματίου που φέρει διακόσμηση με ζωγραφιστά γυαλάκια. Ενδιαφέρον έχει και το εξωτερικό του αρχοντικού, στην πρόσοψη του οποίου είναι ζωγραφισμένα καράβια, αγαπημένο θέμα των Σιατιστινών, καθώς και ρόδακες.

Αλλά και στην πλακόστρωτη αυλή σώζονται ακόμη οι μαρμάρινοι «στύλοι», πάνω στους οποίους στηρίζονταν τα ξύλα που συγκρατούσαν την κληματαριά, ενώ και οι παλαιότεροι θυμούνται ότι υπήρχαν κληματαριά και διάφορα άλλα δέντρα.

ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ , Εθνος

Οι αρχαιολόγοι αποκρυπτογραφούν τους κώδικες της Αμφίπολης

October 4, 2015

Amphipoli_Kasta2

Κοινός τόπος των ανθρώπων του αρχαιολογικού κόσμου είναι να συνεχιστούν οι ανασκαφές και η έρευνα για το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης, παρά το γεγονός ότι έχουν διχαστεί -για ακόμη μία φορά- τώρα με αφορμή τη θέση που διατύπωσε η ανασκαφέας, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών Κατερίνα Περιστέρη, ότι πρόκειται για ταφικό ηρώο που έγινε με εντολή του Μεγάλου Αλεξάνδρου προς τιμήν του στενού του φίλου Ηφαιστίωνα.

Ενθουσιώδης ήταν η υποδοχή της αρχαιολόγου το απόγευμα της περασμένης Τετάρτης στην κατάμεστη από κόσμο Αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ, καθώς και στο μεγάλο αμφιθέατρο της Πολυτεχνικής Σχολής, που άνοιξε για να φιλοξενήσει εκατοντάδες ανθρώπους που έμειναν απ’έξω και παρακολούθησαν την εκδήλωση σε απευθείας σύνδεση.

Δεν συνέβη, όμως, το ίδιο και με πολλούς γνωστούς αρχαιολόγους. Οι περισσότεροι εξ αυτών επέλεξαν να την παρακολουθήσουν μέσω του Διαδικτύου, ενώ ελάχιστοι ήταν στην αίθουσα. Υπάρχουν εκείνοι που συντάσσονται στο πλευρό της, κάποιοι διατηρούν επιφυλάξεις και άλλοι είναι κατηγορηματικοί απορρίπτοντας τα περί Ηφαιστίωνα.

Ψύχραιμη ήταν η προσέγγιση της καθηγήτριας Αρχαιολογίας και συνεργάτιδας του Μανόλη Ανδρόνικου, Χρυσούλας Παλιαδέλη στο «Εθνος της Κυριακής», καθώς υποστήριξε πως βρήκε την ερμηνεία της Κατερίνας Περιστέρη «γοητευτική».

Απόλυτα σύμφωνος με την ανασκαφέα της Αμφίπολης είναι ο καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου Θόδωρος Μαυρογιάννης, ο οποίος ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2014 υποστηρίζει ότι στην Αμφίπολη υπάρχει ο τάφος του Ηφαιστίωνα.

Αντίθετα σοβαρές ενστάσεις διατυπώνει η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας Αγγελική Κοτταρίδη, αν και επισημαίνει ότι «το μνημείο είναι αυταξία και έχει ενδιαφέρον ανεξάρτητα από τις όποιες παρερμηνείες».

Επιφυλακτικός είναι ο καθηγητής Επιγραφικής του ΑΠΘ Γιάννης Τζιφόπουλος και με… χρησμό σχολιάζει τα ευρήματα ο ακαδημαϊκός Μιχάλης Τιβέριος. Επικριτικός για τον τρόπο που χειρίζεται την ανασκαφή η κ. Περιστέρη είναι ο Ν. Μπελογιάννης, τέως υπεύθυνος του Κέντρου Λίθου του υπουργείου Πολιτισμού. «Πρώτα ολοκληρώνεται μια ανασκαφή και μετά γίνονται οι δηλώσεις», λέει.

Τα ευρήματα

Η κ. Περιστέρη και ο στενός της συνεργάτης Μιχάλης Λεφαντζής αποκάλυψαν ότι βρέθηκαν τρεις επιγραφές με τη λέξη «ΕΛΑΒΟΝ» (από το «παρέλαβον») και το μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα, σε «ορφανά» μάρμαρα από τον περίβολο που βρίσκονται πλησίον του Λέοντα της Αμφίπολης. Και επειδή το Η είναι μεγαλύτερο σε σχέση με τα άλλα γράμματα συνάγουν το συμπέρασμα ότι εννοεί «ηρώο». Διαβάζουν, λοιπόν, την επιγραφή ως «Παρέλαβον ηρώον Ηφαιστίωνος». Επιπλέον το ίδιο μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα βρέθηκε και σε δύο εννιάφυλλους ρόδακες στο επιστύλιο του πλευρικού τοίχου στον δεύτερο χώρου του μνημείου, πίσω από τις Σφίγγες.

Αγγελική Κοτταρίδη

Η ανασκαφή έχει δοκιμάσει την κοινή λογική

Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας και συνεργάτις του Μ. Ανδρόνικου, Αγγελική Κοτταρίδη, διατυπώνει σοβαρές αντιρρήσεις. «Αν θέλανε να βάλουν μια επιγραφή που να δήλωνε ότι πρόκειται για ηρώο του Ηφαιστίωνα, θα έφτιαχναν μια πιο περίτεχνη επιγραφή. Δεν θα το έγραφαν σε κάποιες μαρμάρινες πλάκες και θα τις έβαζαν κάπου στον περίβολο», μας λέει. Επιπλέον διαφωνεί ότι το μονόγραμμα δείχνει το όνομα του Ηφαιστίωνα.

Υποστηρίζει ότι «το Η είναι κακογραμμένο, το Φ μπορεί να διαβαστεί και ως 8 και όλη η επιγραφή δεν ανταποκρίνεται στην προσωπικότητα του Ηφαιστίωνα». Αντιρρήσεις εκφράζει και για το μονόγραμμα ΑΝΤ, που αποδίδεται από την κ. Περιστέρη στη δυναστεία των Αντιγονιδών και κατηγορηματικά από τον Μ. Λεφαντζή στον Αντίγονο τον μονόφθαλμο.

«Γιατί να μη σημαίνει κάποιον άλλον Αντίγονο άσχετο με τη δυναστεία; Γιατί να μην είναι ένας Αντίγονος λατόμος ή ο ιδιοκτήτης του λατομείου;», αναρωτιέται. «Η ανασκαφή της Αμφίπολης έχει δοκιμάσει την κοινή λογική», ρίχνει το «καρφί» της η κ. Κοτταρίδη και επισημαίνει ότι κατά την επίσκεψή της στο τέλος Μαΐου – μαζί με τη γ.γ. του υπουργείου Πολιτισμού Μ. Βλαζάκη και τη διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Τζ. Βελένη – είδε «μόνο κεραμική του 2ου π.Χ. αιώνα και νομίσματα Αμφιπολιτών επίσης του 2ου π.Χ. αιώνα».

Επίσης, επιμένει ότι οι Καρυάτιδες, αλλά και όλο το μνημείο χρονολογούνται στον 2ο π.Χ. αιώνα, ενώ «χρεώνει» στην ανασκαφική ομάδα ότι δεν έκανε αυτές τις ανακοινώσεις σε ένα επιστημονικό συνέδριο, παρουσία αρχαιολόγων, οι οποίοι θα έθεταν και ερωτήσεις, αλλά σε μια εκδήλωση του Συλλόγου Αποφοίτων του ΑΠΘ. «Εντάσσεται κι αυτό στην επιθυμία του μεγαλοϊδεατισμού αυτής της ανασκαφικής ομάδας», καταλήγει.

Χρυσούλα Παλιαδέλη

Γοητευτική η προσέγγιση

Η ερμηνεία της Κ. Περιστέρη και του Μ. Λεφαντζή αναφορικά με το ταφικό ηρώο του Ηφαιστίωνα είναι για τη Χρυσούλα Παλιαδέλη «μια γοητευτική προσέγγιση που είναι συμβατή με το μέγεθος και την ιδιομορφία του μνημείου στην Αμφίπολη». Διατηρεί, ωστόσο, για τον εαυτό της, «ως αρχαιολόγος», μια σειρά από αναπάντητα ερωτήματα και ζητά διευκρινίσεις για «θέματα περισσότερο τεχνικά».

Από την παρουσίαση του καθηγητή Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής του ΑΠΘ Γρηγόρη Τσόκα, ο οποίος έκανε τη γεωφυσική διασκόπηση του μνημείου, η κ. Παλιαδέλη λέει ότι κατάλαβε πλέον «πολύ καλά τη δομή του».

Από την ανάλογη παρουσίαση του Μ. Λεφαντζή για την κατασκευή και τη χωροθέτηση του Λέοντα της Αμφίπολης «πείστηκα ότι το λιοντάρι ήταν στην κορυφή του τύμβου». Για το μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα, όμως, διατηρεί επιφυλάξεις. «Δεν έχω ξαναδεί τέτοια συντομογραφία ονόματος στο τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα, αλλά τα γράμματα είναι εκεί. Και προφανώς κάτι σημαίνουν. Η ανάγνωση της κ. Περιστέρη είναι ενδιαφέρουσα, αλλά θα περίμενα ολόκληρο το όνομα ή κάτι πιο ευδιάκριτο», μας λέει η κ. Παλιαδέλη και σημειώνει: «Δεν έχω αντεπιχείρημα, αλλά διατηρώ έναν δισταγμό».

Θόδωρος Μαυρογιάννης

Καμία αμφιβολία για την επιγραφή

Δικαιωμένος αισθάνεται ο καθηγητής του Πανεπιστήμιου Κύπρου Θόδωρος Μαυρογιάννης. «Δεν μπορεί πλέον κανείς να αμφισβητήσει ότι η ομάδα της κ. Περιστέρη έκανε μια εξαιρετική δουλειά. Δεν χωρά αμφιβολία πως η επιγραφή γράφει “παρέλαβον Ηφαιστίωνος”. Επειδή, ωστόσο, το παρέλαβον είναι β’ αόριστος, μπορεί να εκληφθεί είτε ως α’ ενικό (κάποιος), είτε ως γ’ πληθυντικό (κάποιοι). Αυτό είναι ζήτημα που μπορούμε να συζητήσουμε, όπως να συζητήσουμε και αν είναι τάφος ή ηρώο και ποιος από τους Αντίγονους παρέλαβε το μνημείο. Σε αυτό, όμως, που πρέπει τώρα να σταθούμε είναι η σπουδαία ανακάλυψη για το ηρώο του Ηφαιστίωνα», τονίζει στο «Εθνος της Κυριακής».

Προσθέτει επίσης ότι ο ίδιος είναι πεισμένος πως στον τύμβο Καστά υπάρχει και ο τάφος του Ηφαιστίωνα και το επιβεβαιώνει – κατά τον ίδιο – ο μεγαλοπρεπής κυβωτιόσχημος τάφος που βρέθηκε στον τέταρτο χώρο. «Δεν επιτρέπεται να αιωρείται κανένα ερώτημα για την ανασκαφή της Αμφίπολης.Όσοι έχουν αντιρρήσεις ας διαβάσουν προσεκτικά τις ανακοινώσεις της ανασκαφικής ομάδας. Γιατί είναι άλλο να μη θέλουν κάποιοι να είναι ο Ηφαιστίωνας θαμμένος στην Αμφίπολη και άλλο τι αποδεικνύει η επιστήμη», καταλήγει.

Γιάννης Τζιφόπουλος

Η μελέτη του υλικού θέλει ακόμα δουλειά

Περισσότερα δεδομένα για την ανάγνωση των επιγραφών χρειάζεται προκειμένου να καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα ο καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας και Επιγραφικής στο ΑΠΘ Γιάννης Τζιφόπουλος, ο οποίος μελετά εδώ και σχεδόν 30 χρόνια επιγραφές σε όλο τον ελλαδικό χώρο. «Σίγουρα δεν είναι συμβόλαιο παραλαβής ενός χώρου, γιατί τα δημόσια έγγραφα στην αρχαιότητα γίνονταν σε επιφάνεια που είχε λειανθεί», μας λέει και προσθέτει:

«Διατηρώ αμφιβολίες ότι αυτό το μνημείο είναι ηρώο του Ηφαιστίωνα, σίγουρα δεν είναι ο τάφος του, ενώ δεν έχω πειστεί ότι αυτά τα αρχιτεκτονικά μέλη με την επιγραφή προέρχονται από τον περίβολο. Ούτε και το ΑΝΤ στις πλάκες του περιβόλου πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι σημαίνει τη δυναστεία των Αντιγονιδών. Χρειάζεται αρκετή δουλειά ακόμη και σίγουρα η ανασκαφική ομάδα έχει δρόμο μπροστά της για τη μελέτη του υλικού και την εξαγωγή οριστικών συμπερασμάτων».

Μιχάλης Τιβέριος

Φοβού τους Ἕλληνας ὅτε αρχαία βρίσκουσι

Λακωνικός και με φιλοσοφική διάθεση ο ακαδημαϊκός, ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ Μιχάλης Τιβέριος, ο οποίος είχε υποστηρίξει από την πρώτη στιγμή ότι ο τύμβος Καστά είναι ένα πρωτόγνωρης μορφής ταφικό-ηρωικό κτίσμα, το οποίο μπορεί να ενταχθεί στους μακεδονικούς τάφους, σχολίασε στο «Εθνος της Κυριακής»: «Φοβού τους Ἕλληνας ὅτε αρχαία βρίσκουσι» (να φοβάσαι τους Έλληνες όταν βρίσκουν αρχαία), παραφράζοντας τη ρήση του Λαοκόωντος «φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας».

Νίκος Μπελογιάννης

Γιατί υπάρχει εμμονή με τους σελέμπριτι;

Αρχικά διερωτώμαι γιατί οι υπεύθυνοι της ανασκαφής έχουν τέτοια εμμονή με τους σελέμπριτι, γιατί πρέπει δηλαδή να είναι οπωσδήποτε κάποια επιφανής προσωπικότητα μέσα στον τάφο. Η εμμονή αυτή πέρυσι είχε μία ερμηνεία, διότι εξυπηρετούσε πολιτικούς λόγους. Οι λόγοι αυτοί πλέον δεν υφίστανται. Είναι μια εύλογη ερώτηση, λοιπόν, κάθε απλού πολίτη γιατί πρέπει με το ζόρι να βρίσκεται μέσα στον τάφο ή ο Μέγας Αλέξανδρος ή η Ολυμπιάδα ή ο Ηφαιστίωνας.

Παράλληλα, η κ. Περιστέρη πρέπει να μας εξηγήσει πώς είναι δυνατόν σε ένα κενοτάφιο να υπάρχουν τουλάχιστον πέντε σκελετοί. Πήγαινε κανείς και πετούσε πτώματα μέσα; Δυστυχώς το όλο πράγμα έχει φτάσει σε θεωρίες συνωμοσίας επιπέδου Ατλαντίδος. Πέρυσι η ανασκαφή μετατράπηκε σε καθημερινό ριάλιτι, με αποτέλεσμα να ευτελιστεί η αρχαιολογία. Πρώτα ολοκληρώνεται μια ανασκαφή και μετά γίνονται οι δηλώσεις. Ο Ανδρόνικος έτσι έκανε, δεν φώναζε τα κανάλια κάθε μέρα. Ο εξοργιστικός τρόπος με τον οποίον χειρίστηκε η κ. Περιστέρη, εξαρχής, το θέμα αυτής της ανασκαφής είναι ο μόνος υπεύθυνος για τις σκληρές επιθέσεις που δέχτηκε και συνεχίζει να δέχεται. Πήγαινε γυρεύοντας…

ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ, Εθνος